Bij den heer Antoon Van de Velde: Algemeen leider van het Vlaamsche Volkstooneel

- Meneer Van de Velde, mag ik U enkele indrukken vragen over het verloopen tooneelseizoen? Over uwe spelers, over de kritiek, over... het publiek?

- 't Duivelsche tempo waarin ons nieuw gezelschap moest samengesteld, was selbtsverstaendlich oorzaak van een paar minder gunstige grepen. Maar tot hen die "a priori" peroreerden dat het nieuwe "troepje" beslist minderwaardig zou zijn, en die zelfs bij prestaties als "Tijl II" en "De Stad" (die stellig door 't oude gezelschap bezwaarlijk beter zouden gegeven zijn) bleven zeuren, grinniken en kwijlen, zeg ik met 'n verklaarbaar greintje leedvermaak: "Niet één van u zou er in geslaagd zijn om in onze omstandigheden en binnen 't gekende tijdsbestek te verwezenlijken wat wij hebben gedaan." Er zal een tijd komen dat wij kalmpjes de geschiedenis der jongeste maanden kunnen voegen bij die der voorbije jaren van het V.V.T. Ik verzeker U dat qua werk, offervaardigheid, idealisme en geestdrift, de jongste tijd meer en schooner biedt dan al wat voorbijging. Dit wellicht ook als een spontane zuivere reactie tegen een massa onrecht dat ons werd aangedaan.

- En de kritiek?

- De kritiek was, na 'r aanvankelijke (wel begrijpelijke) reserve, edel en objectief waardeerend in hare beoordeeling. Die beoordeling is, na slechts een vijftal maanden werk van 't jong gezelschap, enthousiast geworden voor Kreaties als die van 't "Kindeken Jezus" en "De Stad"... En vergeet vooral niet hierbij te releveeren de prestaties van Geysen: zijn "Spreekkoren", zijn "Revizor", zijn "Caesar". Ja, ik heb de vreugde te betuigen voor de faire houding der kritiek! Behalve voor die van sommige U bekende bladen. Misschien kreeg ik daar minder sympathie omdat ik geen Ibsenwerk misbruikte om Borms contra Van Cauwelaert op de planken te brengen.

U vraagt mij verder wat ik over het publiek denk? Ik dank het publiek voor zijn warme en weldoende trouwe belangstelling! Die belangstelling heeft mij enkele wonden frisch geheeld.

- Wat meent U over de afstand tusschen "Gudrun" en "Julius Caesar"?

- U bedoelt: de stijgende lijn van ons werk? Vergelijk zelf. Zie "Gudrun", daarna "Tijl II", daarna Geysen's "Spreekkoren", daarna "De Stad", en finaal "Revizor" en "Julius Caesar"! In die grafiek ziet U duidelijk de gunstige artistieke evolutie!

- En het nieuwe jaar nu? Wij krijgen niet alleen een flink getrainde troep; wij hebben ook definitief Emiel Barbaix en Maria Melis, maar U boekt ook de terugkomst van Renaat Grassin. Ik veronderstel dat U om dit alles zeer blij zijt?

- Natuurlijk heeft het ons allen zeer verheugd de frissche en spontane Renaat Grassin (de artistiek halfbroer van Verheyen zaliger!) terug in onze familie te ontvangen. De scheiding die hem 'n jaartje van ons verwijderd hield, vermocht niet de wederzijdsche achting en genegenheid te verminderen. Enne... indien 't steeds en overal zoo gaan kon met moeder Vlaanderen's kinderen, dan werd 't voor moeder en voor allen de gouden eeuw! Want niet luid genoeg kunnen wij roepen, hoeveel, hoe oneindig veel goeds en schoons in ons land teloor gaat door onbegrip, tweespalt, tegenwerking. Niet dikwijls genoeg kan ik herhalen hoe tragisch (dubbel tragisch, want onbegrepen) de nihilisme-systemen van sommige politieke tinnegieters alles aanvreten, verlammen, dooden, wat door liefde kon worden een heerlijke kultuurepos! Een jaar liefde en goede trouw zou verwezenlijken wat honderd jaar franskiljonisme en Vlaamsche onderlinge kwade trouw hebben gefnuikt! Er is een karakter-verandering noodig voor ons volk en - méér nog - voor zekere van zijn leiders.

Maar ja, wij zouden 't immers over tooneel hebben... en nu staan wij plots met beide voeten op 'n terrein dat niet 't onze behoeft te zijn; want wij hebben ons slechts uit te leven in schoonheid en liefde voor die schoonheid en voor 't volk dat wij in die schoonheid dienen willen. De nooden en verzuchtingen van dit volk zijn de onze, en Sint Joris moge weten dat wij, in eigen land, de draak te lijf gaan zonder wijken, en zonder respijt! Maar - God betere 't - hoelang zal 't nog duren dat de arbeid van den kunstenaar wordt gekwoteerd naar zijn politiek "isme"?

- God zal 't beteren, Meneer Van de Velde, want niet alleen de samenstelling van uw troep is nu uitstekend, maar ook de keuze van uw stukken noem ik meer dan gelukkig. Mag ik weten hoe gij daarin te werk zijt gegaan?

- Ons nieuw repertorium werd, nu 't gezelschap reeds zooveel beter getraind is dan vorig jaar, ook steviger saamgesteld. Na de "Caesar" van Geysen, waarin de antioorlogs-idee met vuur werd verdedigd (natuurlijk, wijl volkstooneel!) krijgen wij door Renaat Grassin geregisseerd, het prettige en zoo humane "Boefje", dat er overal zal ingaan als koek, temeer wijl Grassin zelf de titelrol spelen zal, 'n Kolfje naar zijn hand! Daarna komt Hasenclevers "Antigone" in Haeper's verdietsching onder regie van Geysen. Daarna volgen onder mijn eigen regie: "Noë" van André Obey, door mij vertaald (de vertaling verschijnt dezer dagen); "De Barbier van Sevilla" in mijn nieuwste bewerking; een Rossiniaansche karikatuur om van te snoepen, met 'n parodiaal muzieksken van Albert. Daarna "Willem Tell" van Schiller in Grassin's bewerking. Verder "Wanda" een nieuw, onuitgegeven drama van Frans Delbeke, dat m.i. 't beste is van wat die auteur ons schonk en dat wij "con amore" zullen geven! Daarop volgt... de sinds jaren periodiek aangekondigde, maar thans beslist doorgedreven "Volkstooneel-Revue" 't Kind werd - althans voorloopig - "Dinamiek" gedoopt ter wille van zijn dondersche motorische kracht! Ook nog mijn "Christoffel" nog eens de formaal; auteur-regisseur; een werk waarvoor A. Fonteyne een mooie regie-kans krijgt: "Amfytrion" naar Molière's klucht, door Grassin bewerkt voor spel, zang en dans. Eindelijk, tot slot van den winter: "Cement", een hevig anti-sovjet-drama in de bewerking van Geysen en door hem geregisseerd. Voila!

Is 't genoeg? Is 't goed genoeg? Eklektisch genoeg? Kultureel genoeg? Volksch genoeg? Artistiek genoeg?

- Ja zeker! Bepaald zeker! Het is toch waar dat een interviewer altijd dingen vraagt waarop met uitroepingsteekens bevestigend wordt geantwoord. Ik vraag U daarom ook het volgende. Het alles getuigt van een doelbewust willen. Wat is uw gedacht daarover, bitte?

- Doelbewust willen? Man, al wat het V.V.T. doet, is doelbewust! Wij willen onze menschen niet alleen Vlaamsch maar ook Europeesch ontwikkelen; geven de gemeenschap dààrom, een selektie van eigen en vreemd tooneelwerk; houden bij de samenstelling van 't repertoire, niet alleen 't oog op de kultureele waarde, op de gebeurlijke tendenz, maar tevens ook - en met klem - op de technische kwaliteit van het tooneelwerk, want het is een vaste konsekwentie dat tooneelwerk, eer het door ons zal aanvaard en gespeeld, voldoen moet aan bepaalde structuur - eischen die in 't kader van het Volkstooneel-concept vallen. Er wordt (soms brutaal-cynisch) geschermd met de nagedachtenis van Dr De Gruyter en met de herinnering aan De Meester. Ik ben zoo vrij mij noch van den een noch van den ander een epigoon te voelen noch te wenschen! Uw dienaar zal zijns wegs gaan zooals hij dat voelt, vertrouwt, gelooft, liefheeft, los van alle begrenzende tradities, los van figuren en kliekjes, slechts vast aan Vlaanderen en zijn Geloof en zijn kunst en zijn toekomst.

- Ja, de toekomst?...

... Van toekomst gesproken, die van 't V.V.T. wordt - wat zijn taak betreft - vierkant door ons gewaarborgd, mits die toekomst materialiter door ons volk worde mogelijk gehouden, velletjes van een nieuw werk afkrijgen... En daarmee basta. Ik moet nog gauw een paar.

- Nieuw werk?

- Ja, meer zeg ik er niet van. 'k Zal U zegenen zoo gij met uw journalitiek wilt ophoepelen! En kom de eerste zes maand niet terug, hoor!!

- Goeden avond, Meneer Van de Velde!

C.