De creatie van de niet-ingebeelde zieken

door Ernest W. Schmidt

Tijdens mijn interview met den heer Schmidt weervoer hij, op mijn vraag of zijn stuk releveerde van J. Romains, Jos Janssen of Molière : « Natuurlijk van Molière ».

Wat den titel betreft, kunnen wij alvast aanmerken, dat Schmidt Molière negatief heeft toegepast. Er ligt in de keus van dezen titel trouwens een tikje-litteraire verwaandheid, die onder dekking van een pleonasme, oorspronkelijkheid najaagt.

Zegt men «de niet-nationale vreemdeling »? Waarom dan wel « de niet-ingebeelde zieken » en niet « De Zieken » zonder meer? Ook wat de verdienste betreft, staat het stuk van Schmidt ten overstaan van Molière omgekeerd evenredig. Na de voorstelling zien wij geen enkele aanleiding om ons oordeel te herroepen noch te wijzigen. Men zal er ons zeker wel niet van beschuldigen een Tartuffe te zijn, maar zooals Schmidt de moraal gewoonweg met de voeten trapt, neen, dat is werkelijk ontoelaatbaar. Het geval Kiebe b.v. wemelt van schunnige zinspelingen, die in een buurttheater zouden worden geweerd, want niet geestig. Het is pozitief jammer, dat Schmidt zich zoo onverantwoordelijk vergooit, en zijn aangeboren talenten prostitueert.

Aan het hoofd van de reddingsploeg die zich beijverd heeft die klod boven water te houden, noemen wij Jan Cammans. Hij heeft dezen Dr. Kalander aannemelijk gemaakt, de zelfgenoegzame zijden van dit karakter sober belicht. Hij mocht zich in een zeer persoonlijk sukses verheugen.

De onmogelijke rol van secretaresse, die door Schmidt zoo schimmig werd uitgeteekend, kreeg bij J. Van Santvoort dan toch nog iets reliëf. Wij houden over 't algemeen niet zeer veel van de eerder gekunstelde speelwijze van deze actrice, maar hier moeten wij haar waarde erkennen. Zij heeft meer gedaan dan menschelijk mogelijk was om deze figuur uit te beelden.

Het tweetal Mathieu-Stans vond in Jef Verlinden en G. Loosveldt prima vertolkers. Zij hebben zich verdienstelijk ingespannen om lachtempeesten te ontketenen, wat hun met goed gevolg mocht gelukken.

De heer Verlinden was van een koddige boertigheid, die bijwijlen tot de groteske oversloeg.

Edward Deleu maakte van zijn Dr. Troe een fatterige verschijning, wist daarbij in zijn samenspel met de secretaresse door intonatie en gebaar geestige effekten te bereiken.

Een poeem was de mimiek van Kiebe. Heer Van Thillo had daar de expressie van een geilen kater ingeprent, was een avontuurbeluste hotelfaun.

Dolly de Gruyter bracht de kittige mevr. Kiebe heelemaal tot haar recht, wist haar gesprekken in den frivolen toon te houden.

Ch. Janssens was als Postel een kwiek reporter. Met Lode Janssen (Micoleum), als de doctor moet gekiekt worden, bereikte hij een aardig effektje.

Maar de meester van den avond was Jos Gevers (de extra), omdat hij zichtbaar heeft laten blijken dat heel het kloddig gedoe, waartoe hij en zijn speelgenooten waren verplicht, hem triomfantelijk de keel uithing.

Over het stel patiënten kunnen we niets dan goeds zeggen. Inzonderheid vernoemen wij dames Jeanne Cammans en Nora Gevers. De anderen bedierven niets, integendeel verdienen een onderscheiding voor moed en zelfopoffering.

De spelleiding van Ch. Gilhuys liet niets te wenschen. Ook hij heeft zich met de noodige nauwgezetheid van zijn taak gekweten, die heusch lang niet makkelijk moet zijn uitgevallen, gezien het plaatselijk dialekt, waarmee hij niet zoo vertrouwd is.

Even moeten wij nog releveeren, dat "De Vrienden van het Nederlandsch Tooneel» werkelijk geen eer halen aan het eerste spektakel, dat onder hun bescherming wordt gemonteerd. Het is geen goede noot voor de artistieke leiding van dit genootschap.

Merkwaardig genoeg : er was een volle zaal, dit ook Zondag als de werkelijke waarde van deze creatie toch al was afgewogen. Besluit: als het werkelijk hoofddoel is in de huidige omstandigheden den schouwburg ter wille van het inkasso te laten volloopen, dan was dit een gelukt experiment, maar een bewijs tevens, dat de massasmaak nog fel moet gelouterd worden.

Schmidt had het aldoor over heelkunde. Waarom heeft hij het ontleedmes niet in zijn eigen produkt gezet en er, laat ons zeggen minstens de helft van weggesnoeid?

Het voetlicht heeft gebloosd.

Victor J. Brunclair.