Na de mislukking der vorige week, kan men thans de première van "Eva" als eene rehabilitatie aanzien, wat des te meer tot blijdschap stemmen kan, omdat dit werk dan nog een van eigen bodem is en zeker niet van de slechtste tusschen de jongst verschenen Vlaamsche tooneelstukken. "Eva" is evenwel geen meesterwerk, daarvoor mist het vooral actie, want alhoewel het gegeven vermag te boeien, en soms ook te ontroeren, dan blijkt achteraf beschouwd het uitgewerkte onderwerp tamelijk schraal om er zes tafereelen mee te vullen. Wij onderlijnen evenwel onmiddellijk dat in tegenstelling met sommige andere werken er nergens langdradigheid bestaat die tot verveling zou kunnen brengen. De auteur houdt niet van noodelooze omhaal van woorden, en de blijkbare bezorgdheid om in enkele trekken slechts het karakter en de persoonlijkheid van een der personnages af te lijnen, doet soms af en toe naar meer uitvoerigheid verlangen.

In "Eva" treden slechts drie personen op: Hans, de gewestbeheerder, en dezes vrouw Eva en de bijgevoegde gewest-beheerder Herman Veere, waarbij dan misschien nog Maseka de inlandsche vrouw mag gevoegd worden. Ieder van deze personages is voortreffelijk geteekend. Hans is de sterke man, uit een stuk die gansch in zijn werk opgaat. Hij werkt slechts voor zijn vrouw, maar hij bemerkt niet dat er stilaan eene verwijdering tusschen hen beiden ontstaat. Eva is inderdaad 'n sentimenteele vrouw, wier liefde naar zinnelijkheid zweemt, en die niet buiten de liefdesbetuigingen en de liefkoozingen van haar man kan. Herman Veere is daartegenover de zwakkeling, 'n idealist misschien die evenwel in de tropen iedere hoogere bezieling heeft voelen uitsterven en stilaan tot een willoos wezen is geworden totdat Eva in zijn leven verschijnt en hij onmiddellijk op haar verlieft. Eva wil hem afwijzen, niet omdat hare liefde voor haar echtgenoot sterker is, maar omdat zij vol medelijden voor Hans is. Door deze liefde groeit Herman Veere evenwel tot een ander man, zij geeft hem nieuwe sterkte en als hij steeds maar blijft aandringen bezwijkt Eva voor de verleiding. Hans betrapt beiden, richt zijn revolver op zijn mededinger, maar als Eva zich dan voor haar minnaar werpt, wordt het hem duidelijk dat zij hem niet meer liefheeft, hij laat zijn arm zakken... en de revolver ontglipt zijn handen.

Hieruit kan men al onmiddellijk opmaken dat dit spel niet voor ieder toeschouwer geschikt is, en ons voorbehoud geldt meteen ook: voor de zeer realistische uitwerking van enkele tafereelen. Hier laat de auteur zich meermaals leiden door, een blijkbare zucht naar 'n pathetisch slotakkoord. Bijna ieder bedrijf kent daardoor op het einde een gemis aan natuurlijkheid, waardoor ook telkens de gang van het gebeuren en de personages zelf als gewrongen voorkomen. Het biedt evenwel uitstekende gelegenheden en wij moeten aannemen dat de auteur van natuur uit een juisten zin voor tooneelmatigheid bezit. De twee eerste tafereelen evenwel hebben ons het minst van al bevallen, niet omdat zij als inleiding bedoeld zijn maar omdat zij zoo duidelijk betrachten de toeschouwers tot sympathie te dwingen voor de hoofdpersonen Eva en Herman. Trouwens waar het derde bedrijf volledige de kern van het gegeven aantoont in het verwekken der tegenstellingen van Hans, Eva en Herman, komen die voorafgaandelijke tafereelen wel ietwat overbodig voor.

Ook in de voorstelling zelf doen deze tafereelen het minder, en zoomin de uitstekende leiding van Willem Benoy als het voortreffelijk spel der vertolkers konden ons over dezen indruk heen helpen. Wij kunnen niet beweren dat de regie zich erg heeft ingespannen om de atmosfeer der tropen te suggereeren, trouwens om het stuk zelf was dit niet bepaald noodzakelijk, omdat het gegeven zich even zoo goed in een ander milieu had kunnen ontwikkelen. Hare verdiensten liggen evenwel in het voortreffelijk voorbereide ensemble en het verwekken der gewenschte stemmingen. Hiertoe droeg ook de vertolking het hare bij, en wenschen wij in een adem de prestaties van Arthur Van Thillo, Remy Angenot en Eliza Van Camp te loven. Arthur Van Thillo speelde de rol van Hans met een zuiver begrip voor maat en wist bovendien meermaals ontroering te brengen. Zijn spel bleef voortdurende beheerscht, evenals dit van Remy Angenot die niettemin zijn jeugdige overmoed in ietwat meer uitbundigheid had mogen luchten. Eliza Van Camp was alleszins verdienstelijk als Eva, maar slaagde er niet altijd in ons van eene volledige overgave te overtuigen. Verder speelde Germaine Loosveldt in dit werk de typische rol van de inlandsche vrouw Mascka op verbluffende wijze en ware het niet dat het gegeven zelf steeds overheerschend bleef, dan zou haar spel zeker tot spontaan applaus gedwongen hebben. De verdere nevenbezetting werd door Lode Jansen, Charles Janssens, Willem Condès en Antoon Janssens waargenomen, die terecht in den verworven bijval deelen mochten.

Er bleek evenwel weinig belangstelling voor deze voorstelling te zijn, waaraan de mislukking der voorgaande week niet vreemd zal zijn. Het publiek is thans meer wantrouwig dan ooit.

J.V.G.