In de Waux-Hall te Brussel gaf het gezelschap van het Nationeel Vlaamsch Tooneel, een openluchtvoorstelling van het Grieksch treurspel "Antigone" van Sophokles, onder de spelleiding van Michel Van Vlaanderen. De opvoering van "Antigone" werd voorafgegaan door het koorspel uit "De zeven tegen Thebal" van Alschylos. Van Vlaanderen's spelleiding van dit koorwerk kan gelden als een lofwaardige poging tot plastische groepeering op het tooneel. De dekorbouw is daarop berekend en is in dat opzicht geslaagd: een zeer laag en groot grondvlak, een drietal trappen en hellende vlakken die naar het middenpodium loopen: dit middenpodium is dan begrensd door vier hooge masten van welker toppen vier touwen naar het grondvlak snellen. Midden de vier masten hangt een groote gouden schijf, die de sombere zon boven Thebe symboliseert. De evenwichtige samenstelling van dit decor is zeer opmerkelijk.

In tegenstelling met het decor is de kostumeering minder geslaagd, uitsluitend, op smakelooze decoratieve effecten berekend: gele, blauwe, roode, bruine en zwarte blinkende zijde. Ik weet wel dat sommige toeschouwers een zwak hebben voor felle schitterende kleuren; dit echter is geen argument ter verdediging van een onbezonnen samenstelling van wel is waar glanzende, maar schreeuwende kleuren. Een Grieksch treurspel duldt geen "goût nègre". Het regie-ontwerp van dit koorspel is goed, afgezien van de uitvoering. De vorming der plastische standen en groepeeringen wordt door het gezelschap stram mechanisch en zonder overtuiging uitgevoerd. Het is duidelijk merkbaar dat de spelers van het Nat. Vlaamsch Tooneel op dit genre noch gedrild, noch daarop voorbereid zijn.

De koorzangen op hare beurt bleven beneden het te verhopen resultaat. De opvatting van zoo'n koorzangen zit me dwars. Ik meen zelfs geen afbreuk te doen aan de Grieksche traditie, wanneer ik er terloops aan herinner dat de koorzang geen eentonige, geforceerde deklamatie van "Aischylos" tekst kan zijn. Integendeel eischt de uitvoering van koorzang een intens doorvoelde zegging suggereert dan alleen de tragiek van het gegeven, wanneer het koraal door een diep doorvoelde vokale symphonie verklankt wordt. Nu werd er jammer genoeg, luidruchtig gedeklameerd, zonder discipline. Voor de zooveelste maal denk ik aan Granovsky die het stemmenmateriaal van zijn gezelschap orkestreert. In dien zin groeit een koorwerk tot een machtige theatrale uitdrukkingsvorm.

Voor "Antigone" werd hetzelfde decor en dezelfde costumeering behouden. Het Nationaal Vlaamsch Tooneel speelde dit treurspel in zijn ongewijzigde vertaling. In verband met de zegging van Sophokles' machtigen tekst meen ik bovenstaande oordeel niet te moeten wijzigen. Het komt me gewaagd voor, een Grieksch treurspel, in zijn oorspronkelijken vorm en in den klassieken speelstijl, te willen vertolken, wanneer men niet over tragedie-spelers beschikt. Weinige Vlaamsche tooneelspelers zijn voor deze taak opgewassen; wijlen Dr. De Gruyter was er één.

"Antigone" is inderdaad een meesterlijk Grieksch treurspel; het gezelschap van het Nat. Vlaamsch Tooneel vertolkt het als een stroef melodrama. Het is ontmoedigend een grootsch klassiek treurspel met melodramatischen pathos te hooren deklameeren. Ik acht het daarom niet gewenscht een rad voor d'oogen te draaien en deze kloof met wierook onzichtbaar te maken. Er werd in de "Waux-Hall" niet in klassieken, noch in modernen stijl gespeeld. Er werd pathetisch en roekeloos gedeklameerd.

Alleen de scenische groepeeringen hebben ons geboeid: een afwisselende bevolking van het tooneelplan. Dit schrijven we volgraag op het actief van den spelleider h. Michel Van Vlaendern.

Aan de vertolking van de hoofdrol "Kreon" heeft Staf Bruggen zich ditmaal vergrepen; zijn opvatting van de Kreonrol is zuivere "melo". Evenmin is het me duidelijk waarom deze begaafde acteur zijn spelmogelijkheden beperkt tot een onophoudelijk symetrisch gebarenspel en enkele gewaagde Napoleon-standen. Zijn onafgebroken beklemtoonde krachtdeklamatie sluit alle tragiek uit. Bruggen acteerde "Kreon" niet. Herman van der Meulen speelde "Haimoon" met een af en toe meer doorvoelde zegging; enkele klassieke gebaren niet te nagesproken speelde hij evenmin. De beste vertolking van dezen avond bracht ons Greta Lens in "Antigone". In de medium-zegging beheerscht deze actrice zich schitterend; anderzijds zwenkt hare zegging naar het melodramatische, wanneer de tekst de hoogere gevoelsregisters vergen. De overige bezetting was noodzakelijke decoratie. De koorzangen die de vijf bedrijven van dit treurspel samenbinden boeiden niettemin door hunne plastische bewogenheid.