"In den naam des Vaders, des Zoons en des Heiligen Geestes."

Zoo luidt de inzet en het slot van de enkele beeldekens uit het leven van de H. Katharina van Sienna, die Felix Timmermans tot een heiligenspel onder den titel "De Hemelsche Salomé" bijeen vergaard heeft. Wij zullen niet beweren dat de auteur er in geslaagd is een "tooneel" - werk te maken - daarvoor mist hij het voor alles technische sterkte en gaat het mank aan verscheidenheid, waardoor soms wel eentonigheid dreigt te ontstaan. Maar Timmermans is er in geslaagd op de hem eigen wijze, tafereelen van onweerstaanbare wijding te geven zelfs voor een niet-katholiek publiek. Timmermans is in de eerste plaats Timmermans gebleven, en dit werk, dat hij alleen schreef, kunnen wij vaststellen dat zijn vroeger tooneel-oeuvre hoofdzakelijk zijn werk zijn opvatting en zijn taal was, terwijl Veterman's taak tot de ingeburgerde techniek van een "tooneel"-spel beperkt bleef.

In dit werk, en sterker dan vroeger doet Timmermans ons zijne geloovige geaardheid aanvoelen, en wel in zoo hooge mate, dat wij meermaals voor onzen geest zagen opdagen de van den Geest bezielde pastoor uit een roman van Marcel Arland, waar deze tot de hoofdpersonages uitvaart: "Allez donc mes petits jeunes gens, pourriture du siècle vaniteux, égoïstes, lâches. Ah! ah! on veut trouver Dieu ailleurs ku'en Dieu! Dieu!, c'est vieux, c'est démodé. Et puis ça demande des sacrifices." Het is juist dat Timmermans ons door de H. Katharina wil laten leeren en waarvoor hij haar plaats eerst in haar eigen familiekring, in strijd met hare ouders, in strijd met den duivel, de wereld en het vleesch, het geen nadien nogmaals herhaald wordt als zij eerst den Paus die te Avignon verblijft, terug naar Rome voert (de strijd tegen de wereld) en vervolgens Nikolaas van Tuldo voor zijn dood voor den hemel wint (de strijd tegen de vleeschelijke liefde van Nikolaas).

Ieder van die korte opeenvolgende tafereelen wordt samengebonden door het verhaal van den monnik Raymond, de levensbeschrijver van de heilige.

De wijding die van dit verhaal uitgaat werd door Antoon Van de Velde met de algemeene wijze gediend. Van de Velde heeft de tafereeltjes die Timmermans geschreven heeft, gezien zooals Timmermans ze ook zou geteekend of geschilderd hebben. Zoo werd het geheel vol frissche kleuren in eene kleine ruimte, waarbij eene zeer sober opgevatte belichting uitstekend voldeed. De bespeelde oppervlakte werd door Van de Velde tot een uiterst minimum herleid, behoudens de tafereelen men den Paus en van de dood van Katharina waar de grootere waardigheid van het gebeuren gemeten kon worden aan de ingenomen ruimte. Voor het overige wijzen wij alleen maar op het eerste tafereel, waar de heele familie haast op deze trop schijnt te leven. In feite is het een zeer klein verhoog, dat met drie personen meer dan voldoende gevuld is. Onderaan rechts de trap die naar de kelder voert waar de H. Zatehrina [???] de H. Katherina haar leven slijt en links een getralied venster, waaraan straks de bekeering van den gevangen Nikolaas zal plaats vinden. Dat is het hoofd-dekor, dat slechts voor de tafereelen met den Paus, verder voor het schavot en ten slotte voor het sterfbed van de heilige met passend kleurige gordijnen bedekt wordt.

Het gewicht der voorstelling berust in hoofdzaak op de uitbeelding van den titelrol. Greta Lens heeft die met groote toewijding en overtuiging gespeeld. Tilly Van Speybrouck van haren kant gaf eene fleurige moeder Lape terwijl Maurits Hoste uitstekend spel en mimiek als vader Jacob leverde. Uit de overige bezetting lichten wij verder nog Renaat Verheyen die Nikolaas tot eene aangrijpende figuur maakte, en Lode Plaum en Anton Van der Plaatse vooral om hunne uitbeelding van de beide Kardinalen.

Al was de bijval voor deze voorstelling niet overweldigend, toch zijn wij overtuigd dat het Volkstooneel met dit werk - waarvan het eene zeer gave opvoering gaf - een langdurig repertorium zal openen.

V.G.