...Duel tusschen dood en chirurgie. De beknopte inhoud van het programma leert ons dat de dood symbool is van rust en verlossing, en de menschen bevrijdt uit de mizerie's van hun lichaam ; wijl de arts als type gelden moet van den kouden onmeedoogenden egoïst. De dood overwint.

Bij den aanvang van het stuk worden twee conflicten voorbereid : de dokter slachtoffert een jong leven voor het behoud van een ander, dat hem om medische redenen kostbaar is. De dokter heeft het zoo druk in zijn arbeid, dat hij daarbij zijn eigen kindje vergeet, dat stervenziek is.

Wij verwachten van de drie centrale bedrijven in deze nocturne de uiteenzetting van deze problemen -- want wij zijn werkelijk geboeid. Wij krijgen echter drie briljante afleidingen, waarvan de symbolische waarde vaag en onduidelijk is ; de strijd tuschen dokter en dood gaat daarin verloren. Daar is geen lijn in dit stuk. Wij zien niet den band die deze tooneelbeelden samen houdt De fantazie van den auteur biedt ons verrassing op verrassing -- maar in den luister hiervan gaat het conflict verloren. Wij interesseeren ons aan de diversiteit der tooneelbeelden, Wij zijn geen oogenblik ontroerd, zelfs niet geboeid door den inhoud. En wij ergeren ons over de vele onbeholpenheden die bij poozen het stuk werkelijk ongenietbaar maken.

Zoo de scène, waarin wij vernemen moeten dat 's dokters kindje stervensziek is. Gedrapeerd in een onsympathieke autoriteit, zonder iets in hare houding of taal dat ontroering laat vermoeden, komt de vrouw van den dokter binnen -- en een lang gesprek begint. Zij vraagt hem weg te komen uit dat laboratorium, stelt dan voor om hem in zijn arbeid te helpen, begint daarop een weeklacht over de manier waarop hij haar verwaarloost, vraagt hem om met haar den avond gemoedelijk door te brengen, en brengt hem dan plots -- eerst nu -- het nieuws dat zijn kindje erg ziek is en zijne hulp behoeft. Dat is gewoon 'n idioot tooneel. In het derde bedrijf krijgen wij een romantisch slot : een jongen heeft zelfmoord: gepleegd en het programma zegt ons dat de kellners strompelen over zijn lijk. Wij kregen echter een scènetje à la De Tière, waarbij, "het meisje van de bar" bloempjes strooit overheen het lijk en zegt : "Arme beste kerel". Mein Liebchen, was willst du noch mehr ?

En dan het tweede bedrijf met den stervenden dichter. Daar beschenkt de auteur ons met een gesprek tusschen? den ouderling en zijn conciërge, gesprek dat niets -- maar heelemaal niets -- met het stuk , e maken heeft, en daar is ingeschoven uit een stuk van De Tière.

Ik verzeker u dat het mogelijk is nog een bladzijde lang zulke onhandigheden aan te halen. Men zegge mij; nu niet dat die onhandigheid gewild is. Dat is al te gemakkelijk. Het gevolg van al die hors-d'oeuvres, waaronder er zelfs schitterende zijn zooals de monoloog van, den noctambuul, is dat het stuk zwak is -- en ik verzeker u dat een middelmatige opvoering er van niets minder ware geweest dan een catastroof. Johan De Meester jr. voltrok hier een klein mirakel, ook al bleek het nog hoe hij in zijn regie door het stuk gehinderd werd. Het was hem bijv. onmogelijk het conciergetooneeltje in II te redden. Maar de barscène bijv. werkte hij op tot een prachtig tooneelbeeld ; alleen reeds om "het meisje van de bar" verdient de regie al onze felicitaties.

Bij die gebreken in de constructie van het werk moet: nog gevoegd dat de taal kleurloos is om bij te wanhopen, alle rhythme mist en allen stijl. Het fijnst-genuanceerde "zeggen" kon dat niet goed maken. Ik beweer dat het dialoog is van De Tière, waarin Paul de Mont; een paar dichterlijke beelden van Wies Moens heeft gezet. On-literair, werd ergens verklaard. Beter was : ontooneelmatig, volstrekt ongeschikt om "gezegd" te worden. Ik neem gaarne aan dat de tekst van een tooneelstuk slechts een soort scenario weze, maar het zij dan toch minstens een schoone tekst. Met "schoon" bedoel ik niet : literair en bombastisch -- want deze tekst was dat bij gelegenheid maar al te veel. Ik verwijs naar den dialoog in "Gaz" van Kaiser, om een expressionistisch voorbeeld te noemen. Dat is niet literatuur. Maar dat is tot stijl opgewerkte strakheid, bondigheid. Dat is "dialoog".