1. De kassier zit sinds vijf en twintig jaar in zijn hokje, ontvangt en betaalt aanzienlijke sommen in naam van de groote bank waarvan hij een nederige dienaar is. Komt een voorname dame met dringend verzoek om 3000 mark, geld dat ze volstrekt noodig heeft. De dame is uit Florentië en legt een cheque voor, dien de directie der bank niet vertrouwt. Eerst moet getelefoneerd maar zij is gehaast, de dame, ze dringt aan. Zij wil haar diamanten horloge in pand geven -- haar pols ligt op het plankje voor 's kassiers gezicht ; hij moet haar behulpzaam zijn om de geweigerde horloge weer dicht te sluiten rond den zachten arm. De hall der bank is vol van een zinberoovend parfum. Er wordt in verband met de dame onder de aanwezige lui even geschertst. De parfum maakt de tongen los. Over het soort dame dat wij te zien kregen is iedereen het eens. En over het valsch-zijn van den chèque ook.

De kassier steelt zestig duizend mark en holt de dame achterna.

2. De dame uit Florencië is niet een lichtekooi, zooals de kassier vermoedde, maar een zeer ernstige en rijke weduwe. Haar zoon is bij haar en doet een studiereis. Hij heeft een schilderij ontdekt van uitzonderlijke waarde. Hierover had de dame de 3000 mark zoo hoogst-dringend noodig. De kassier bestatigt met ontzetting de "nutteloosheid" van zijn diefstal. Langs om meer zal het gestolen geld wegen in zijn tesch. Hij verlaat de weduwe, schuw, ontdaan, opgewonden. Hij vlucht.

3. Hij is te midden van het sneeuwveld, en verpraat zijn schuld in een langen, eentonigen monoloog -- tot in den stam van een reusachtigen besneeuwden boom het geraamte van den dood verschijnt -- kinematografische projectie. De dood loert op hem. Hij weet dat hij niet meer ontsnappen kan.

4. Thuiskomst. Hij verschijnt te midden van zijn gezin op een ongewoon uur. Iedereen is vol angst. Zijn oude moeder sterft. Hij vlucht weg, want kan in deze atmosfeer niet meer ademen.

5. Velodroom. In volle zesdaagsche. De kassier verschijnt in de tent van het comité en looft een premie uit: van 50.000 mark, nadat hij tien pfennig geweigerd heeft aan een rondleurend meisje van het Heilsleger. Als hij echter ziet dat zijn gift wordt geëxploiteerd op 'n wijze die hij niet voorzien kon, loopt hij weg zonder te betalen.

6. En komt in een cabinet particulier van een dancing. Daar wacht hem de desillusie van de vrouw. Twee mooie gemaskerde dames leggen haar masker af en zien er afzichtelijk leelijk uit. Een ander dametje danst niet, en draagt vol zedigheid lange rokken. Hij is verteederd voor zooveel onschuld, tot hij verneemt dat de dame in quaestie een houten been heeft. Vol walg vlucht hij, en laat 1000 mark achter voor den kellner, want hij bestelde reeds een ultra-fijn diner. Verschijnen de comité-leden van de zesdaagsche, nemen de 1000 mark, verroeren geen vin als de rampzalige kellner zegt dat hij, door dit weggaan van zijn klant, geruïneerd is en zich gaat verdoen -- want bedoelde heeren zijn zinnens met die 1000 mark den avond in een bar door te brengen

. 7. Vergadering van een afdeeling van het leger des heils. Weeral hypocrisie zonder weerga. Daar worden zielen gewonnen". Onder de schare is de kassier, nu geheel verlaten. Alleen nog één enkel meisje blijft bij hem, houdt van hem. En deze illusie geeft hem nog een triestigen glimlach. Als de politieagent verschijnt om hem aan te houden, blijkt het, dat juist dat meisje hem heeft aangeklaagd -- voor de premie. Dit laatste tafereel werd gespeeld in een zwart gordijnen-décor. In den achtergrond een groot wit kruis. Daartegenaan staat de kassier. Het licht slaat uit. Slechts het witte kruis is nog hel. Revolverschot. De kassier zijgt neer. Hier ging een rilling over de zaal -- de eenige van den avond.

Kaiser heeft dit gegeven, waaruit de meest emotierijke draak kon ontstaan, zeer cerebraal uitgewerkt. Dat lijkt zelfs moedwillig en opzettelijk. Waar eenige gemoedsaandoening eventjes kop wil boven water steken, bedelft hij ze onder zulk overdadig cynisme, dat voortdurend zijn stuk in het teeken staat der "aanklacht", wat zeker niet de algemeen-menschelijke waarde er van dient. Ik meen dat dit uit mijn beknopte samenvatting voldoende zal gebleken zijn, zoodat aandringen hierop overbodig is.

Kaiser schreef sterkere tooneelstukken, o. m. "Gas", maar "Van 's morgens tot middernacht" lijkt me wel een typisch exempel van Duitsch expressionisme, omdat het al de hooge hoedanigheden maar ook al de ergste fouten van dat soort theater bevat. Het lijdt vooral aan een groot gebrek : het mist technische eenheid. Kaiser scheurt niet alleen de ziel stuk van zijn kassier, maar ook zijn drama rijt hij uiteen en biedt ons de flarden.

Hij zal een knap regisseur zijn, die daarvan een harmonisch geheel kan maken. Ook was dat in den Vlaamsen Schouwburg niet het geval. Een verwijt voor Arie Van den Heuvel wil dit echter niet zijn. Wij weten dat hij slechts over een minimum van hulpmiddelen en materiaal beschikt. Gewoonlijk groeien, op de gala's, de gekozen stukken uit boven de bezetting. De dynamische dialoog van Kaiser vond hier niet de daarbijbehoorende dynamische vertolking.

Het publiek heeft ternauwernood toegejuicht. Het werk van Kaiser, dat in Duitschland en over een groot deel der wereld volstrekt burgerrecht heeft verworven (de jaarlijksche geldwinst van auteursrechten van Kaiser wordt met honderd duizenden goud-mark berekend), werd hier ontvangen als een soort curiosum -- wat wel een eigenaardig licht werpt op den ontwikkelingsstand van ons Vlaamsch publiek. Wat de critiek betreft; zij heeft nagenoeg geconstateerd : men heeft niet geschreid, het is dus geen goed stuk. Iemand haalde dan ter motiveering van deze sensatie de geestige verklaring aan van den voorzitter eener Brusselsche tooneelmaatschappij, die op een banket zou verklaard hebben : "Wij zijn primairen". Het is niet verstandig om onder zulk motto een stuk van het gehalte van "Van 's morgens tot middernacht" te behandelen alsof het de eerste dramatische proeve was van een student in de poëzis.