Sommige tooneelbladen trachten de substantieele armoede van hun beschouwingen over het speelseizoen op den K.N.S. te verhelen door clichédruk, waardoor de voornaamste speelmomenten van de vertoonde stukken weer in de herinnering worden wakker geroepen. Wij zullen die bladen Op dezen weg niet volgen en ons liever inlaten met de vertoonde stukken zelf.

Er wordt gezegd, dat de heer Benoy werd bewogen door de enkele bekommernis, die stukken te kiezen waarmee hij zijn schouwburg zoo mogelijk nokvol zou kunnen bevolken. Is dit wel degelijk de drijfveer van den heer Benoy geweest bij de samenstelling van zijn speelplan, dan heeft hij zich doen gelden als een eerder middelmatig kenner van den massasmaak, vermits de schouwburg vrijwel gedurende het heele seizoen maar matig werd bezocht. Er wordt getracht W. Benoy een gedragslijn voor te schrijven, die haar vertrekpunt zou vinden in het beginsel, in « medio virtus », d.w.z. hij zou zich moeten richten naar den massasmaak en toch ook de intellektueelen naar de oogen kijken. Wie met beide beenen zijwaarts uitwijkt, kan nooit rechtdoormarcheeren. Wat ervan zij, de kwestie van de directoriale houding tegenover den massasmaak werd hier andermaal gesteld en wij hebben, het standpunt van « Pan » in deze aangelegenheid te bepalen.

O.i. is het kompromis hier verderfelijk. Het laatste criterium waarnaar een schouwburgbestuurder zich heeft te richten, is dit van den massasmaak. Hij heeft zijn kultureele taak te vervullen, d.w.z. hij moet gelijken tred houden met de tooneelproductie van zijn tijd. Waar daartoe de financieele middelen tekort schieten, is de massasmaak gewoon uit te baten. Met de artistieke zending van den schouwburg heeft de massasmaak niets te maken. Wij zijn van oordeel, dat de heer Benoy tijdens het afgeloopen seizoen voortreffelijk deze stelling heeft gediend. Dat er een aanzienlijk tekort is, vloeit o. i. ten deele voort uit het feit, dat niet alle mogelijkheden door den bestuurder werden uitgebaat. En wij geven den heer Benoy hier gratis een wenk, één uit velen, waaruit hij voor de bijpassing van zijn nadeelig saldo gedurende het a. s. seizoen zijn nut zou kunnen trekken.

B.v. het programma van den schouwburg. Het wordt eerst en vooral doodgekonkurreerd door de bestaande tooneelbladen. De praktische wenk dien wij den heer Benoy gelven is des te oprechter en welgemeend, omdat hij rechtstreeks indruischt tegen het belang van « Pan » als tooneelblad. Het programma van den schouwburg wordt nu nog door enkelen en alleen maar proforma gekocht. Oorzaak daarvan is de absolute kleurloosheid van dit programma. Wat treffen wij erin aan? Een samenvatting van het stuk, de steeds weerkeerende portretten van de spelers en enkele advertenties.

Welnu, de heer Benoy bezware zijn budget nog maar een tikje met het tractement van een publiciteitschef. Als de man gewiktst is, zal het geld goed besteed zijn. Nu zijn de advertenties afkomstig van een agentschap. De door den heer Benoy aan te werven publiciteitschef zou voor eerste opdracht hebben het programma van een trits loonende advertenties te voorzien. Pit voor het zakelijke gedeelte van het programma. Nu het kunstgedeelte. Het zakelijke en het kunstzinnige gedeelte zouden elkaar wederkeerig beinvloeden. Door het kunstgedeelte aantrekkelijk te maken zou dit programma een grooteren lezerskring bestrijken en het zakelijke gedeelte zou de onkosten door de verzorging van het kunstgedeelte veroorzaakt, dekken.

Nu parasiteeren de tooneelbladen op den schouwburg. Als de heer Benoy in zijn programma betreffend het theaterwezen up to date weet te zijn, zingen deze bladen hun zwanenzang. Wij weten, bij ervaring, hoe het secretariaat van den schouwburg bereidwillig alle gewenschte inlichtingen verstrekt aan de tooneelbladen. Vul er uw programma mee, directeur, en daar komt een bron van inkomsten voor u open. Saam met het theaternieuws, korte artikels over de verschijnselen van de hedendaagsche tooneelbeweging en een trits advertenties die zeer stellig komt als! het programma door zijn aantrekkelijkheid aan lezers wint, en uw schouwburg komt door dezen nieuwen uitweg van zijn vitaliteit in het brandpunt der belangstelling te staan. Het informatorische gedeelte wordt dan meteen voor de tooneelbladen uitgeschakeld en kunnen deze zich uitsluitelijk wijden aan hun aangewezen taak, die deze is der onbevangen kritiekvoering. Wij zijn niet verwaand als wij zeggen dat wij («Pan») deze hervorming, die wij den bestuurder zelf in de hand spelen, allerminst vreezen. Waar andere tooneelbladen, die teren op nieuwtjes hierdoor van een aanzienlijken lezerskring zouden worden beroofd, weten wij dat de getrouwen van « Pan » in zulke omstandigheden het eerste tooneelblad van Antwerpen niet zouden laten vallen, omdat ze weten dat de kritiek er wordt uitgeoefend zonder oogendienst en vrij van bijbedoelingen.

Directeur Benoy, door u hoogervermelde ; hervorming aan te prijzen meenen wij te hebben bewezen, dat wij het met de toekomst van uw instelling zeer stellig oprecht meenen en dat wij uw betrouwbare bondgenoot zijn zonder onzen steun, van ruilkoop afhankelijk te maken. Wat ons betreft willen wij ons bijbeen gebeurlijke reorganisatie van uw schouwburgprogramma heusch niet opdringen.

Wij hebben aan ons kritisch kijkglas en aan onze scherpe veder genoeg.

V.J.B.