Claude-Roger Marx : "Marie ou la Manière douce"

Willem Putman, 1924-11-30


Source

Willem Putman, Tooneel-groei (1921-1926): Indrukken over het na-oorlogsch tooneel-herleven in ons land. Brugge: Excelsior, 1927, pp. 149-151.


Items that may be related to this text • More...

  1. ◼◻◻◻◻ Willem Putman: Fernand Crommelynck ... 1925-02-21
  2. ◼◻◻◻◻ Willem Putman: J. M. Barrie : "La n... 1925-01-17
  3. ◼◻◻◻◻ Willem Putman: Luigi Pirandello : "... 1924-10-15
  4. ◼◻◻◻◻ Willem Putman: Luigi Pirandello : "... 1924-11-04
  5. ◼◻◻◻◻ Willem Putman: Tschapek : "R.U.R."... 1924-11-18

Claude-Roger Marx : "Marie ou la Manière douce".

De beeldhouwer Philippe Lebrun krijgt op een morgen, dat hij "het verrassende" afwacht, bezoek van een jong meisje, dat bij vergissing aan de deur van zijn atelier heeft geklopt. Geheel het eerste bedrijf bestaat uit dezen toevalligen dialoog. Nadat het meisje, Clotilde, een paar keer gezegd heeft "je me sauve", valt ongeveer de beslissing, dat zij zal komen poseeren voor 'n buste. Hij vraagt: "morgen ?", maar zij schijnt nog vol bangen twijfel te zijn. Als hij zegt: "dezen namiddag" twijfelt zij niet meer.

Marie is de vrouw van Philippe Lebrun; hij heeft ook een kind. Het tweede bedrijf verplaatst ons drie weken verder ; wij bemerken in het atelier van Philippe de bijna afgewerkte buste van Clotilde. Marie schijnt te vermoeden, dat haar man aan dit meisje een goede ontmoeting heeft; hij is verliefd; hij is vol inspiratie en werk-lust; de buste wordt mooi. Marie veronderstelt in allen eenvoud, dat Philippe en Clotilde naast de artistieke ook alle andere betrekkingen er op na houden. Zij is niet jaloersch noch angstig, want kent precedenten. Na tien jaar gehuwd te zijn...

Als de kleine nadert met haar rinkelenden lach, verdwijnt Marie bescheiden langs de trap, die in haar huiskamer leidt; zij laat haar man alleen met zijn nieuw geluk. Dat geluk bestaat echter alleen in de goede verbeelding van Marie, want Clotilde, die weet dat hij getrouwd is, weigert toe te geven en wil eerlijk blijven. Die tegenstand windt hem op; hij is één verlangen. Wij wonen een fel bewogen scène bij; Clotilde loopt weg, rukt zich los uit zijn armen... voor goed, voor altijd -- doch na een paar seconden is ze daar terug, neemt opgewonden plaats op de verhooging, poseert, "zij heeft het recht daar te komen, niemand kan haar dat beletten" -- en ze schreit. De laatste helft van dit tweede bedrijf is werkelijk zeer mooi.

Philippe is meer en meer ontstemd door de grillige weigering van het jonge meisje, dat hem ontsnapt. Zijn slecht humeur, zijn spijt, zijn woede vallen op Marie. Hij is norsch; hij maakt scènes; hij houdt ten slotte op met haar te spreken; hij blijft 's nachts buiten huis. Een zekekeren dag brengt het toeval de twee vrouwen samen. Marie is zacht met het meisje en vol goedheid. Zij echter windt zich op, verzekert met alle heftigheid dat zij hem nooit heeft toebehoord en dat ze nu definitief weggaat -- voor altijd. Marie blijft kalm -- juist dat weggaan zou het ongeluk zijn, dat zij het meest vreest -- en dan krijgen wij in een zeer zuiver gehouden gesprek te hooren, dat Marie aan het meisje vraagt : "Weiger niet langer. Wees goed voor hem, opdat hij opnieuw goed voor mij worde". Philippe komt binnen. Nu kan Clotilde niet anders meer dan wegloopen; het is de groote zachte liefde van Marie, die haar wegjaagt en haar den moed zal geven, nooit terug te keeren.

Philippe en Marie staan alleen in de stilte van de huiskamer. Om beurten schreien ze. Maar het zachte geduld van Marie heeft in het hart van Philippe een gevoel vernieuwd, dat hij verloren waande. Zij hebben thans, na tien jaar, opnieuw een klein stukje geluk veroverd.

"Het onderwerp" zegt Claude-Roger Marx in Spectacles van 14 November, "is in de kunst nooit meer geweest dan een aanleiding. De dialoog in actie is honderd keer belangrijker dan het onderwerp, dat slechts waarde heeft in de mate dat het toelaat ware karakters te veruiterlijken". En dan nog maakt de auteur alle voorbehoud in verband met het adjectief "ware" -- en wijst op de onbeteugelde fantasie vanShaw, Schitzler, Pirandello, Crommelynck. In dit stukje is dan ook het onderwerp vrij onbelangrijk, niet nieuw, en misschien zelfs wat al te mager; desniettemin zijn wij geboeid van het begin tot het einde, en dat is een klein wonder, dat Claude-Roger Marx verricht met zijn dialoog. Hij weet een speciale stemming te scheppen, die ons bekoort. Een stille weemoed zweeft over het gebeuren -- weemoed, die, naar zijn woord, geschreven moet worden met een kleine w -- weemoed zonder vertoon, zonder pralerige tragiek, zeer ware wemoed. Het is niet een hijgend gebogen gaan onder den onverbiddelijker druk eener woeste fataliteit, maar eerder een bescheiden ondergaan, een verdraagzaam dulden van 's levens bitterheden, dat de wonderlijke atmosfeer van dit stukje schept, zoo voornaam, zoo specifiek Fransch, en zoo waarachtig "theater". Net als Marie voor haar man gebruikt Claude-Roger Marx "la manière douce" om ten aanzien van ons zijn stuk uit te beelden. Jammer, dat in het derde bedrijf een paar schreeuwerige tooneeltjes van die lijn afwijken en eerder banaal lijken naast het fel-ontroerende van II en den habielen geestigen dialoog, die van het eerste bedrijf een klein meesterstukje maakt. Wij krijgen geen enkelen storm, alleen een voortdurend golven der baren aan de oppervlakte en het besef, dat de zee diep is.

De vertooning werd gesloten met een herneming van Barrie's bekende stukje in één bedrijf : Celui qui vaut douze livres, waarin Annie Cariel (mrs. Harry Sims) ons een eenig-mooi toilet liet bewonderen. Lucienne Bogaert (Kate) leerde ons met ongestoorde wreedheid de waarde van een schrijfmachine kennen, welke waarde zij overdroeg op Sir Harry Sims, vertolkt door Robert Bogaert, die bij deze vergelijking wel zijn humeur verloor, maar niet die Engelsche statigheid en de verwaande "auto-satisfaction", welke Bernard Shaw laatstleden nog aan de Fransche literatuur verweet, en waarmee Sir James Barrie in dit pittige bedrijf zijn Angel-saksischen self-made-man aankleedt van het hoofd tot de voeten.

30.11.24.

Items that may be related to this text

  1. ◼◻◻◻◻ Willem Putman: Fernand Crommelynck ... 1925-02-21
    Claude-Roger Marx • Marie ou la manière douce • Ferdinand Crommelynck • (author) Willem Putman
  2. ◼◻◻◻◻ Willem Putman: J. M. Barrie : "La n... 1925-01-17
    James Barrie • The twelve pound look • meisje • (author) Willem Putman
  3. ◼◻◻◻◻ Willem Putman: Luigi Pirandello : "... 1924-10-15
    George Bernard Shaw • (date-year) 1924 • Luigi Pirandello • (author) Willem Putman
  4. ◼◻◻◻◻ Willem Putman: Luigi Pirandello : "... 1924-11-04
    (date-month) 1924-11 • (date-year) 1924 • Luigi Pirandello • (author) Willem Putman
  5. ◼◻◻◻◻ Willem Putman: Tschapek : "R.U.R."... 1924-11-18
    (date-month) 1924-11 • (date-year) 1924 • (author) Willem Putman
  6. ◼◻◻◻◻ Willem Putman: Jules Romains : "Kno... 1924-05-05
    bedrijf • (date-year) 1924 • Ferdinand Crommelynck • (author) Willem Putman
  7. ◼◻◻◻◻ Willem Putman: Fransch Tooneel te B... 1936-01
    George Bernard Shaw • clotilde • Ferdinand Crommelynck • (author) Willem Putman
  8. ◼◻◻◻◻ Willem Putman: Odilon-Jean Périer ... 1925-02-28
    stukje • Luigi Pirandello • (author) Willem Putman
  9. ◼◻◻◻◻ Willem Putman: Marieken van Nijmege... 1924-10-04
    George Bernard Shaw • (author) Willem Putman • (date-year) 1924 • Arthur Schnitzler
  10. ◼◻◻◻◻ Willem Putman: Luigi Pirandello : "... 1925-03-26
    Luigi Pirandello • (author) Willem Putman