Archief Etcetera

When you're no longer searching for beauty or love just some sort of life with the edges taken off Jarvis Cocker, Pulp

Families ontstaan door copulatie en wederzijdse besmetting. Door de onverbrekelijke cirkel van frustratie, schuld en liefde. Jacob Wren's voorstelling en tekst brengen de ziekte aan de oppervlakte. Families are formed through copulation / Families ontstaan door copulatie Jacob Wren

The Characters Mother Father Daughter

Part one

Parents are punching bags, children are tyrants

1. MOTHER This happened to me when I was about fourteen. More or less my daughter's age now. I had a close friend, a best friend really, and she died. And it was the first person I ever knew who actually died, before my grandparents, long before my parents, before other people I know which is starting to happen a little bit now and I suppose will only get worse. And about a week and a half before she died me and her went hitch-hiking. We wanted to go to a concert in the biggest city which was near to where we lived and we couldn't afford the bus. So we decided to hitch-hike. She had hitch-hiked more than me, she was more experienced in a lot of ways. And we get in the first car that stops for us, the driver is a guy, kind of a big guy, we both get in the back seat. And as he's driving he's talking to us and I guess there's something a bit threatening about him because as he's driving I'm getting really scared. And I whisper to Anne-Marie that I want to get out, that I don't want to go to the concert, that I want to get out of the car and that we really hadn't driven that far yet so we could probably still walk home. And the guy who's driving hears me whispering and over his shoulder asks me what I'm whispering about and stupidly I tell him the truth, that I want him to pull over the car and let both of us out so we can walk home. He pulls over to the side of the road so I think everything's going to be all right but then suddenly he whips around in his seat and places one of his big hands on each of our faces and says he's not going to let us out of the car unless one of us gives him a blow job. And Anne-Marie knows that I've never given anyone a blow job before and I still don't know if she really had or if she just wanted me to think she was more experienced than she actually was so she'd only told me that she had (with her ex-boyfriend) but even though she was obviously scared she saw that I was even more scared and said that she would do it. Then everything moved really fast as she jumped over into the front seat and just really quickly undid the guy's belt and zipper and I sat in the back seat and sort of tried not to watch for what seemed like an eternity. And when I think of it now I know that that's not the only reason she committed suicide and I know it wasn't even my idea to hitch-hike, it was hers. But still...

De personages Moeder Vader Dochter

Deel één

Ouders zijn boksballen,

kinderen zijn tirannen

1. MOEDER Dit overkwam me toen ik veertien was of zo. Ongeveer zo oud als mijn dochter nu. Ik had een vriendin, mijn beste vriendin eigenlijk, en die ging dood. En het was de eerste persoon die doodging die ik kende, nog voor mijn grootouders, nog lang voor mijn ouders, voor andere mensen die ik ken en die nu beetje bij beetje beginnen dood te gaan en ik veronderstel dat het er niet beter op zal worden. En ongeveer anderhalve week voor ze doodging, gingen we samen liften. We wilden naar een concert in de grote stad, dichtbij waar we woonden, maar konden geen bus betalen. Dus besloten we te liften. Ze had al meer gelift dan ik, ze was op heel wat vlakken meer ervaren dan ik. En we stappen in de eerste auto die stopt voor ons, de chauffeur is een man, nogal een potige kerel, en we gaan allebei achteraan zitten. En terwijl hij rijdt, praat hij met ons, en er is iets dreigends aan hem denk ik, want terwijl hij rijdt, word ik echt bang. En ik fluister in Anne-Marie's oor dat ik eruit wil, dat ik niet echt naar dat concert wil, dat ik uit de auto wil, en dat we nog niet zo ver zijn en waarschijnlijk nog gewoon naar huis terug kunnen lopen. En de kerel aan het stuur hoort me fluisteren en vraagt me over zijn schouder wat ik fluister en domweg vertel ik hem de waarheid, dat ik wil dat hij de auto stopt en ons allebei laat uitstappen zodat we terug naar huis kunnen lopen. Hij gaat aan de kant van de weg staan, dus ik denk dat alles oké is, maar plotseling draait hij zich vliegensvlug om en legt zijn grote handen op onze gezichten en zegt dat hij ons niet laat gaan tot een van ons hem pijpt. En Anne-Marie weet dat ik nog nooit iemand gepijpt heb en ik weet nog altijd niet of zij dat echt al eens gedaan had of me gewoon wou laten geloven dat zij meer ervaren was dan ze eigenlijk was en me daarom had verteld dat ze het al eens gedaan had (met haar ex-vriendje), maar zelfs al was ze duidelijk bang, ze zag dat ik nog banger was en zei dat zij het zou doen. Toen ging alles razendsnel, ze sprong op de zetel voorin en deed echt heel vlug de riem en de rits van de kerel open en ik zat op de zetel achterin en probeerde niet te kijken, het leek een eeuwigheid te duren. En wanneer ik hier nu aan terug denk, weet ik dat dit niet de enige reden was waarom ze zelfmoord pleegde, en ik weet dat het zelfs niet mijn idee was om te liften, het was dat van haar. Maar toch...

2. A short parable concerning the state of Israel

DAUGHTER It is a normal family scene. The kind we have seen so many times before. Father reads the paper. Mother does the breakfast dishes. The world is no longer like this but such things barely matter. Daughter breaks curfew again and is grounded. The television is on in the other room. We have seen this all before. It's familiar. One night father steps into his daughter's room while she is sleeping and quietly rapes her. She screams and mother pretends not to hear. We have seen this all before. It is extremely unpleasant but sadly it is not shocking. Life goes on. The paper comes in the morning. Coffee is made. One weekend, when father is away on business, his daughter quietly slips into the master bedroom and brutally rapes her own mother. Once again mother remains silent. Pretends not to hear. Pretends. Father returns from his business trip. He notices something has gone wrong but doesn't know what and doesn't think to ask. Somehow, life goes on. Family meals are eaten together. Conversation is about what happened at school that day or about recent political events. It is a shopping day. With the groceries in the trunk of the car mother is driving home a different route than usual, through a neighbourhood she has never seen. That night, while he is sleeping, she ties father up with thick rope and tight knots and rapes him with the strap-on dildo she purchased that afternoon. As he awakens, father realizes he is both in pain and crying. He wants to be angry but all he really feels is guilt. She unties him later the next afternoon and they are quiet. On the record player is a record which we will play for you now...

3. FATHER When you've met enough people, after a while everyone starts to look just a little bit familiar, everyone you see looks just a little bit like someone you used to know or someone met briefly once before. Some sort of slight resemblance in the facial features. And that was the way it was with my daughter when she was born. She was only an infant but already there was something about the eyes, maybe a little bit around the mouth – reminded me of a girl named Eva that I knew when I was twenty-one. At the time I didn't know it but I think I loved Eva and this is the story of the last day we spent together. I had been kicking around Europe, between high school and university, and for some reason ended up in Germany. My parents weren't especially religious but away from home for the first time in my life I was graced with a really strong feeling that my heritage was that of a Jew, travelling aimlessly throughout the

2. Een korte parabel over de staat Israël

DOCHTER Het is een normaal familietafereel. Van het soort dat we al zo vaak hebben gezien. Vader leest de krant. Moeder wast af na het ontbijt. De wereld zit zo niet meer in elkaar, maar die dingen doen er nauwelijks toe. Dochter is weer te laat thuisgekomen en heeft huisarrest. De televisie staat in de andere kamer. We hebben dit allemaal al gezien. Het is vertrouwd. Op een avond stapt vader de kamer van zijn slapende dochter binnen en verkracht haar stilletjes. Ze roept, maar haar moeder doet alsof ze niets hoort. We hebben het allemaal al eens gezien. Het is bijzonder onaangenaam, maar triestig genoeg shockeert het ons niet. Het leven gaat verder. De krant ligt op de mat ‘s morgens. De koffie staat klaar. Op een weekend, wanneer vader op zakenreis is, glipt de dochter stilletjes de slaapkamer van haar ouders binnen en verkracht meedogenloos haar eigen moeder. Haar moeder zwijgt weer. Doet alsof ze niets hoort. Doet alsof. Vader komt terug van zakenreis. Hij merkt dat er iets gebeurd is, maar weet niet wat en hij denkt er niet aan het te vragen. Op een of andere manier gaat het leven verder. Er wordt samen gegeten. Gesprekken over wat die dag op school gebeurd is of over de politiek. Het is boodschappendag. Met de boodschappen in de kofferbak rijdt moeder naar huis via een andere weg dan normaal, door een buurt waar ze nog nooit eerder was. Die avond, terwijl hij slaapt, bindt ze vader stevig vast met een dik touw en verkracht hem met de strap-on dildo die ze die namiddag heeft gekocht. Vader wordt wakker. Hij realiseert zich dat hij pijn heeft, dat hij huilt. Hij wil zich kwaad maken, maar het enige wat hij echt voelt is schuld. De volgende namiddag maakt ze hem los en ze zijn stil. Op de platenspeler ligt een plaat die we nu voor u zullen spelen...

3. VADER Wanneer je genoeg mensen hebt ontmoet, begint iedereen na een tijdje een beetje vertrouwd te lijken, iedereen die je ziet lijkt een klein beetje op iemand die je kende of eens hebt ontmoet. Gelaatstrekken die vaag op elkaar lijken. En dat was het geval met mijn dochter toen ze geboren werd. Ze was nog maar een boreling, maar er was al iets in haar ogen, misschien nog iets meer rond de mond – dat me deed denken aan Eva, een meisje dat ik kende toen ik eenentwintig was. Toen wist ik het nog niet, maar ik denk dat ik van Eva hield, en dit is het verhaal van de laatste dag die we samen doorbrachten. Tussen mijn middelbare school en de universiteit heb ik wat in Europa rondgezworven en om een of andere reden eindigde die reis in Duitsland. Mijn ouders waren niet bijzonder religieus of zo, maar zo ver van huis voor de eerste keer in mijn leven, op dool in een land dat er onlangs bijna in geslaagd was ons uit te roeien, voelde ik duidelijk mijn joodse herkomst, een wonderbaarlijk, heel erg sterk gevoel. Dit was in de tijd dat dit onderwerp daar nog taboe was, nog voor het entertainment werd, een winstgevend industrietje. Dus ik en Eva, je kan je er waarschijnlijk wel iets bij voorstellen – een paar nachten onbeholpen, stuntelige seks, telkens wanneer we ons konden afzonderen en we allebei dronken genoeg waren om niet meer bang te zijn, lange wandelingen in parken en straten, ik die aan een stuk door praatte over een of ander sociaal ideaal waar ik in die tijd de mond vol van had, en zij die wanhopig haar best deed om me te volgen in haar gebroken Engels vol misplaatste amerikanismen, en heel veel drank, meer drank dan ik de baas kon, om eerlijk te zijn, maar ik wou geen papventje zijn. En dan op een dag waren we koffie aan het drinken, en ze vertelde me dat haar vader een Nazi was geweest, een partijfunctionaris, een behoorlijk hoge piet

land that had so recently almost succeeded in wiping us out. This was still at the time when no one was talking about it over there, before it had become entertainment, before it had become such a profitable industry. So me and Eva, you can probably imagine a bit how it was – a few nights of awkward, stumbling sex, when we could find a place that was private and we were both drunk enough to no longer be afraid, long walks in various parks and down various streets, me talking endlessly about whatever sort of socialist idealism I happened to be hung up on at the time and her trying desperately to keep up in her broken English full of miss-placed Americanisms, a lot of drinking, more drinking than I could really handle to be honest but I didn't want to look like I couldn't hold my own. And then one day we were drinking coffee, hung over as usual, and she told me that her father had been a Nazi, a fairly high ranking party official, never got his hands dirty and spent most of the war behind a desk but before I knew what I was saying I told her that I hated her and everything she and her family stood for. For a moment it was quiet. Then she said that she understood, quietly got up from the table and I never saw her again. I hadn't thought about Eva for practically a lifetime but when I held my daughter in my arms for the first time it all came flooding back. Something around the eyes. Having children makes you more conservative and also makes you less political. Suddenly you have to make enough money to ensure your child a future. Sometimes you do things you don't especially like in order to make that money. Or things you don't believe in. Things that go ever so slightly against your ethical principles. But you're no longer just doing it for yourself. You're doing it for your family. Like I suppose Eva's father was partially doing it for her. But perhaps that's reading too much into it.

4. MOTHER It was September 11, 2001. At that time we were no longer living in America. Let's say, for example, we were living in Canada. I always turn on the television first thing in the morning and in that sense it was a day like any other. Perhaps some people have already forgotten but on that morning what was on television was two airplanes crashing into the twin towers of the world trade centre.

5. DAUGHTER It was about three years ago that I completely ran out of things to say. Most of the time it would go a little bit like this. Hanging out, everyone talking, and I'd realize that I hadn't said anything in a really long time. Rapidly I would attempt to come up with something to say. And I would always come up with the exact same thing, the same thought: ‘Maybe today would be a good day for me to kill myself.' But I wouldn't say it. I was still cogent enough to be aware of the fact that while some things one might say are socially acceptable, others most definitely are not. So I would say nothing. Listening to what others were saying and trying to comprehend how they could possibly imagine their petty concerns had any relevance, meant anything to anyone other then themselves. My desperation and silence were a testament to the fact that the world had already ended. MOTHER You're too young to be thinking things like that. DAUGHTER I'm not. MOTHER Have a cigarette, it will help you relax. DAUGHTER How the fuck can you offer me a cigarette. MOTHER Take it, you'll die sooner. (She takes the cigarette and they both light up.) DAUGHTER You're a bad mother. MOTHER But I'm yours.

Part Two

Family Therapy

FATHER The therapist called it role-playing and reluctantly we agreed, stood facing one another, husband and wife. My role was daughter and her role was father, which, of course, also meant that in a sense her role was me. We began: (They turn to face each other.) FATHER Daddy? MOTHER Yes, dear. FATHER I'm eight years old. MOTHER All right. You're eight years old. FATHER I'm afraid. MOTHER I know you're

die zelf nooit zijn handen had vuilgemaakt en het grootste deel van de oorlog achter een bureau zat, maar voor ik het besefte hoorde ik mezelf zeggen dat ik haar en alles waar zij en haar familie voor stonden, haatte. Het was een moment stil. Toen zei ze dat ze het begreep, stond stilletjes op van de tafel en ik heb haar nooit meer teruggezien. Het was eeuwen geleden dat ik aan Eva had gedacht, maar toen ik mijn dochter voor het eerst in mijn armen hield, kwam het allemaal terug. Iets rond de ogen. Kinderen krijgen maakt je conservatiever en ook minder politiek. Plotseling moet je genoeg geld zien te verdienen om je kind een toekomst te kunnen geven. Soms doe je dingen die je niet echt leuk vindt om geld te verdienen. Of dingen waar je niet in gelooft. Dingen die niet helemaal stroken met je ethische principes. Maar je doet het niet langer voor jezelf alleen. Je doet het voor je familie. Zoals Eva's vader het voor haar deed, veronderstel ik. Maar misschien is dat te ver gezocht.

4. MOEDER Het was 11 september, 2001. We woonden toen al niet meer in Amerika. Laat ons zeggen dat we in Canada woonden bijvoorbeeld. Het eerste wat ik doe ‘s morgens is de televisie opzetten en in dat opzicht was het een dag als een ander. Misschien zijn sommige mensen het al vergeten, maar op die ochtend toonde de televisie twee vliegtuigen die in de Twin Towers van het World Trade Centre vlogen.

5. dochter Een drietal jaar of zo geleden had ik plots niets meer om over te praten. Meestal ging het als volgt. Ik was ergens, iedereen was maar aan het praten, en ik besefte ineens dat ik al heel lang niets meer gezegd had. Ik probeerde snel op iets te komen om te zeggen. En wat me te binnen schoot, was altijd hetzelfde, altijd dezelfde gedachte. ‘Misschien zou vandaag een goede dag zijn om zelfmoord te plegen'. Maar ik zei het niet. Ik stond nog steeds genoeg met beide voeten op de grond om te beseffen dat sommige dingen die je zegt sociaal aanvaardbaar zijn, en andere absoluut niet. Dus zei ik niets. En luisterde ik naar wat anderen zeiden en probeerde te begrijpen hoe ze ook maar konden denken dat hun kleinzerige wissewasjes van enig belang waren, dat ze ook maar iets betekenden voor iemand anders dan zijzelf. Mijn wanhoop en stilte was een hulde aan het feit dat de wereld al opgehouden had te bestaan. MOEDER Je bent te jong om zo'n dingen te denken. DOCHTER Dat ben ik niet. MOEDER Hier, een sigaret, daar ontspan je van. DOCHTER Mij een sigaret aanbieden, verdomme, hoe kan je? MOEDER Hier, pak aan, je gaat er sneller van dood. (Ze neemt de sigaret en ze steken er allebei een aan.) DOCHTER Je bent een slechte moeder. MOEDER Maar wel die van jou.

Deel TWEE

Familietherapie

VADER De therapeut noemde het een rollenspel en we gingen met tegenzin akkoord, we stonden recht tegenover elkaar, man en vrouw. Mijn rol was dochter en haar rol was vader, wat natuurlijk in zekere zin betekende dat ze mij speelde. We begonnen: (Ze kijken elkaar aan:) VADER Vader? MOEDER Ja schat. VADER Ik ben acht jaar oud. MOEDER Oké. Je bent acht jaar oud. VADER Ik ben bang. MOEDER Ik weet dat je bang bent, ik ben ook bang. Welk jaar is het? VADER 1982. MOEDER En waar ben je bang van? VADER Kernoorlog. MOEDER Niet bang zijn. Er komt geen kernoorlog. VADER Waarom niet? MOEDER Amerika en Rusland zijn net als de maffia. Het is afpersing, opgedrongen bescherming. VADER Wat is opgedrongen bescherming? MOEDER Dat is wanneer je mensen bedreigt. En ze betalen je. En omdat ze je betalen, beloof je hen geen pijn te doen. VADER In welke zin is kernoorlog opgedrongen bescherming? MOEDER Als de Amerikanen allemaal akkoord gaan dat het grootste deel van hun belastinggeld naar de productie van kernwapens gaat, en de Russen ook allemaal akkoord gaan over precies hetzelfde, dan zullen beide kanten altijd hetzelfde aantal kernwapens hebben en ze gebruiken zou onvermijdelijk uitmonden in een

afraid. I'm afraid, too. What year is it? FATHER 1982. MOTHER And what are you afraid of? FATHER Nuclear war. MOTHER Don't be afraid. There's not going to be a nuclear war. FATHER Why not? MOTHER America and Russia, they're like the maffia. It's like a protection racket. FATHER What's a protection racket? MOTHER It's when you threaten people. And then they pay you. And in return for them paying you, you promise not to hurt them. FATHER How is nuclear war like a protection racket? MOTHER If the Americans all agree that the bulk of their tax money go towards the production of nuclear warheads and the Russians also all agree to the exact same thing, then both sides will always have the same number of nuclear warheads and using any of them will result in mutual assured destruction and no one wants that because essentially everyone wants to live. So in return for us letting the government spend all of our tax money on the military instead of on liberal social programs the governments of America and Russia promise us that not everyone in the world will die. FATHER Mutual assured destruction? MOTHER Yes, that's what they call it. FATHER That's insane. MOTHER Yes, of course it is. Now go to bed. FATHER All right. (They both turn to the audience.) FATHER And that's what we called therapy.

Session Two

(They turn to face each other.) FATHER Daddy? MOTHER Yes dear. FATHER Yesterday you said everyone wants to live. MOTHER Did I? FATHER Yes. You said there will never be a nuclear war because essentially everyone wants to live. MOTHER All right. FATHER What about suicides? MOTHER I don't know. I suppose suicides also want to live but they simply find it too difficult. FATHER They find what too difficult? MOTHER They find it too difficult to go on. FATHER Oh. (Father thinks it over.) What if one day the entire world woke up and found it too difficult to go on? MOTHER That's the amazing thing about the world. Everyone thinks something completely different. Now go to school, you're going to be late. FATHER School is boring.

Session Three

FATHER The therapist admitted she was baffled. She was honest. Who doesn't appreciate honesty? Why did we, as a family, relate to each other in this strange, semi-analytical manner? Did we think it was a good thing to speak to our only child with such utter and nihilistic bluntness? We didn't really know. This was simply the way we were and we continued. (They turn to face each other.) FATHER Daddy? MOTHERYes dear. FATHER Now I'm only six years old. MOTHER All right. You're six years old. FATHER Why is it wrong to kill people? MOTHER I don't know. I suppose because you wouldn't want them to kill you. FATHER Is that all? MOTHER That's not all. But it is a good and important reason. (Father thinks it over.) FATHER So if you were suicidal it would be all right to kill people? MOTHER No, of course not. FATHER Why? (Mother thinks it over.) MOTHER I suppose because of ethics. FATHER But ethics aren't a reason. They're a system. MOTHER That's certainly a precocious thing for a six year-old to say. FATHER Sometimes I'm precocious. MOTHER I know you are. FATHER What I don't understand is… (Father trails off.) MOTHER Go on. FATHER I mean, is there anything behind ethics? You can say it's wrong to kill someone because ethics tells you it's wrong. But why? Why does ethics tell you that? MOTHER That's a good question. I'm not sure I really know. FATHER Does anyone know? MOTHER I don't think so.

Session Four

FATHER Other parents believe in God. MOTHER What makes you say that? FATHER At school. I asked around. Other parents believe in God. MOTHER I'm sure some of them do. FATHER But we don't. MOTHER No. FATHER I want to. MOTHER You want to believe in God? FATHER Yes. MOTHER Do you also want to go to church? FATHER No. I think just believing in God would be enough. MOTHER And why do you think it's a

wederzijds verzekerde vernietiging en niemand wil dat, want in wezen wil iedereen leven. Dus de regeringen van Amerika en Rusland mogen al ons belastinggeld spenderen aan militaire doeleinden in plaats van aan liberale sociale programma's en in ruil daarvoor beloven ze ons dat niet iedereen op de wereld zal sterven. VADER Een wederzijds verzekerde vernietiging? MOEDER Ja, zo noemen ze het. VADER Dat is krankzinnig. MOEDER Ja, natuurlijk. Ga nu maar slapen. VADER OK. (Ze keren zich beide naar het publiek.) VADER En dat is wat we noemen ‘therapie'.

Sessie twee

(Ze kijken elkaar aan:) VADER Vader? MOEDER Ja schat. VADER Gisteren zei je dat iedereen wil leven. MOEDER Zei ik dat? VADER Ja. Je zei dat er nooit een kernoorlog zal komen omdat in wezen iedereen wil leven. MOEDER Juist ja. VADER Wat dan met zelfmoord? MOEDER Ik weet het niet. Ik veronderstel dat zelfmoordenaars ook wel willen leven, maar ze vinden het gewoon te moeilijk. VADER Wat vinden ze te moeilijk? MOEDER Ze vinden het te moeilijk om verder te gaan. VADER Oh. (Vader denkt hierover na.) Wat als op een dag de hele wereld wakker wordt en het te moeilijk vindt om verder te gaan. MOEDER Dat is nu het wonderlijke van deze wereld. Iedereen denkt iets helemaal anders. Kom, ga naar school nu, anders kom je nog te laat. vader School is saai.

Sessie drie

VADER De therapeut was van haar stuk gebracht, gaf ze toe. Ze was eerlijk. Wie stelt eerlijkheid nu niet op prijs? Waarom gingen wij als familie met elkaar om op deze vreemde, bijna-analytische manier? Dachten we dat het goed was om zo bot, zo afgestompt, zo nihilistisch koud met ons enige kind te spreken? We hadden niet echt een antwoord. Dit was gewoon hoe we waren en zo gingen we verder. (Ze kijken elkaar aan:) VADER Vader? MOEDER Ja schat. VADER Nu ben ik zes jaar oud. MOEDER Oké. Je bent zes jaar oud. VADER Waarom is het verkeerd om mensen te doden? MOEDER Ik weet het niet. Ik veronderstel omdat jij niet wil dat zij jou doden. VADER Is dat alles? MOEDER Dat is niet alles. Maar het is een goede en belangrijke reden. (Vader denkt hierover na.) VADER Dus als je zelfmoordneigingen hebt, is het oké om mensen te doden? MOEDER Nee, natuurlijk niet. VADER Waarom? (Moeder denkt hierover na:) MOEDER Om ethische redenen veronderstel ik. VADER Maar ethiek is geen reden. Het is een systeem. MOEDER Dat is een behoorlijk vroegrijpe uitspraak voor een zesjarige. VADER Soms ben ik vroegrijp. MOEDER Ik weet het. VADER Wat ik niet begrijp is… (Vader aarzelt.) MOEDER Ga verder. VADER Ik bedoel, zit er iets achter ethiek? Je kan wel zeggen dat het verkeerd is iemand te doden omdat de ethiek zegt dat het verkeerd is. Maar waarom? Waarom zegt de ethiek dat? MOEDER Dat is een goede vraag. Ik ben niet zeker of ik het antwoord ken. VADER Kent iemand het? MOEDER Ik denk van niet.

Sessie vier

VADER Andere ouders geloven in God. MOEDER Waarom zeg je dat? VADER Op school. Ik heb wat rondgevraagd. Andere ouders geloven in God. MOEDER Sommigen onder hen wel, ja, daar ben ik zeker van. VADER Maar wij niet. MOEDER Nee. VADER Ik wil dat wel. MOEDER Wil jij in God geloven? VADER Ja. MOEDER Wil je ook naar de kerk gaan? VADER Nee. Ik denk dat gewoon in God geloven genoeg zou zijn. MOEDER En waarom denk je dat dit een goed idee is? VADER Omdat ik dan op de vraag waarom het verkeerd is mensen te doden kan antwoorden dat het verkeerd is om mensen te doden omdat God het zegt, en dat is een beter antwoord. MOEDER Waarom is het beter? VADER Omdat het duidelijk is.

good idea? FATHER Because then when I ask why is it wrong to kill people I can answer it's wrong to kill people because God says so and that's a better answer. MOTHER What makes it better? FATHER Because it's clear.

Part Three

People, stop having children

(Daughter brings a computer on stage and sets it up. The computer speaks the following text in a robot computer voice while at the same time the family slowly bring out a guitar, drum and violin and play quiet, filmic music in the background.)

COMPUTER People, stop having children. You are not doing yourselves or the world any good. Take the energies you would have spent on child rearing and use them instead to fight American imperialism. The world is not as it used to be. Before you know it your children will be taken from you and indoctrinated in the ways of bad cartoons, over-priced toys, short attention spans, violent video games, stupid television and the endless misinformation of the internet. Stop for a moment and think. There are too many people in the world already. There is too much of everything. Your children will learn nothing from you. Is what you know really so valuable or important? People, stop having children. You think you are being generous but really you are only being selfish. You are doing it only to add surplus, disingenuous meaning to your already basically meaningless lives or as an unwitting slave of primitive biology. Your children will not look after you when you are old. They will be too busy trying to fend for themselves within the unyieldingly harsh economic realities you have created for them. Don't worry, the species will continue. Even if every single person who hears these words were to convince one hundred of their closest friends to stop having children still the species will continue. So people, stop having children. We must all stop and think. What are we actually doing? We are following a script. But is the script well-written, does it serve the best interests of humanity? We have been following this script for thousands of years and look where we are today. Things are not going well. Well, I say let's change the script and stop having children. I am not simply trying to justify my own pathetic little life. This is a real question and each and every one of us must ask ourselves. Will the children I rear add anything to the world or will they only take up space? I'm not saying babies aren't cute, aren't adorable, aren't desirable commodities, perhaps the most desirable commodity any young couple could possibly hope for. But we all must look at the bigger picture. The planet is not infinite. In fact nothing is infinite. Infinity is a term we use to denote an impossible space. Infinity cannot be filled and yet we procreate as if it could be. People, stop having children. Let me tell you a story. There is a first world and a third world. In the third world they have lots of children and in the first world we have few. So that's all right you might think quietly to yourself. The few babies we do have do not contribute significantly to the problem. And yet every baby we create contributes directly to the already considerable misery of children and adults alike half way around the world. Everything we buy, every choice we make. Let me tell you another story. There was a young couple and they got married and had children. The couple were extremely liberal in both their thoughts and actions and thought that by raising their two children within the enlightenment tradition of their liberal ideas they could, in their own small and humane fashion, make the world a better place. But their children were rebellious and, perhaps only out of misguided spite, grew up to espouse the most pernicious of conservative, pseudo-right wing doctrines. The parents were heartbroken but their heartbreak was merely the result of naiveté. Your children might also rebel,

Deel drie

Mensen, hou op met kinderen krijgen

(Dochter brengt een computer op de scène en installeert hem. De computer zegt de volgende tekst met een robotachtige stem, terwijl de familie intussen langzaam gitaar, drum en viool te voorschijn haalt en zachte, filmische achtergrondmuziek speelt.)

COMPUTER Mensen, hou op met kinderen krijgen. Jullie doen jezelf en de wereld geen goed. Verzamel alle energie die je aan een kind had gespendeerd en gebruik ze in plaats daarvan om tegen het Amerikaanse imperialisme te vechten. De wereld is niet meer wat hij vroeger was. Voor je het weet worden je kinderen van je weggenomen en gehersenspoeld door slechte cartoons, veel te duur speelgoed, kort concentratievermogen, gewelddadige videospelletjes, idiote televisie en eindeloos veel verkeerde informatie op het internet. Stop nu even en gebruik je verstand. Er zijn al te veel mensen op de wereld. Er is te veel van alles. Jullie kinderen zullen niets van je leren. Is wat jullie weten zo waardevol of belangrijk? Mensen, hou op met kinderen krijgen. Jullie denken dat jullie grootmoedig zijn, maar in feite zijn jullie gewoon egoïstisch. Jullie doen het alleen maar om stiekem een surplus toe te voegen, een betekenis aan jullie van nature onbeduidende levens, of als onwetende slaven van primitieve biologie. Jullie kinderen zullen niet voor jullie zorgen als jullie oud zijn. Ze zullen te druk bezig zijn met voor zichzelf te zorgen in de bikkelharde economische realiteit die jullie voor hen gecreëerd hebben. Geen paniek, de menselijke soort zal overleven. Zelfs wanneer iedereen die dit hoort honderd mensen in zijn of haar vriendenkring kan overtuigen om op te houden met kinderen krijgen, dan nog zal de menselijke soort overleven. Dus mensen, hou op met kinderen krijgen. We moeten allemaal stoppen en ons verstand gebruiken. Wat zijn we eigenlijk aan het doen? We zijn een draaiboek aan het afspelen. Maar is het draaiboek wel goed geschreven, dient het de belangen van de mensheid? We volgen dit draaiboek al duizenden jaren, en kijk waar we vandaag zijn aanbeland. Dingen lopen niet zo goed. Wel, ik zeg jullie, laat ons het draaiboek veranderen en ophouden met kinderen krijgen. Ik probeer niet alleen maar mijn eigen kleine, miserabele leven te rechtvaardigen. Dit is een wezenlijke vraag die ieder van ons zichzelf moet stellen. Zullen de kinderen die ik grootbreng echt iets bijbrengen aan deze wereld of zullen ze alleen maar ruimte innemen? Ik beweer niet dat baby's niet snoezig en schattig zijn, dat ze geen begeerlijke producten zijn, misschien het meest begeerlijke dat een jong koppel kan wensen. Maar we moeten allemaal het grotere geheel zien. De planeet is niet oneindig. In feite is niets oneindig. Oneindigheid is een term die we gebruiken om een onmogelijke ruimte aan te duiden. Oneindigheid kan niet gevuld worden en toch planten we ons voort alsof we dat zouden kunnen. Mensen, hou op met kinderen krijgen. Laat me jullie een verhaal vertellen. Er is een eerste wereld en een derde wereld. In de derde wereld hebben ze veel kinderen en in de eerste wereld weinig. Dus dat is goed, denk je misschien stiekem bij jezelf. De weinige baby's die we hebben, dragen niet substantieel bij tot het probleem. En toch draagt elke baby die wij creëren direct bij tot de nu al aanzienlijke miserie van zowel kinderen als volwassenen aan de andere kant van de wereld. Alles wat we kopen, elke keuze die we maken. Laat me jullie nog een verhaal vertellen. Er was eens een jong koppel en ze trouwden en ze kregen kinderen. Het koppel was extreem liberaal, in woord en daad, en ze dachten dat ze op hun eigen kleinschalige, menselijke manier de wereld een betere plek konden maken door hun twee kinderen op te voeden in de verlichte traditie van hun liberale ideeën. Maar hun kinderen kwamen in opstand en werden, misschien alleen maar uit blinde haat, aanhangers van de meest verderfelijke van alle conservatieve, pseudo-rechtse doctrines. De ouders waren er kapot van, maar oogstten alleen wat hun naïviteit gezaaid had. Jouw kinderen komen misschien ook in opstand, zullen

might also grow up to represent the antithesis of everything you stand for and believe in and what are you going to do about it? People, stop having children. The world we have created will not tolerate their still unformed humanity. The world we have created will destroy them and you will be at least partly responsible, or you will feel responsible, or you won't feel responsible but you should. Fascists believe in having children. Nazis believe in having children. Peasants believe in having children and it is time for us to get beyond all of that. And I want to be perfectly clear on this next point: the problem is not children. The problem is adults. But without children there would be no adults. And without adults there would be no children. And the cycle must be broken. As often as possible. Let me now outline what I hope we can all agree is a common enough scenario. A woman of childbearing age attends her younger sister's wedding during the course of which she is cornered by a distant relative she neither knows very well nor particularly likes. ‘So when's your turn,' asks the relative, who is also perhaps more than a little bit drunk by this point in the late afternoon, meaning of course when will it be your turn to get married. The woman of childbearing age attempts to be polite, dodging the question, claiming she doesn't really know, when the right man comes along, etc. But the drunk relative is insistent: ‘of course you're planning to have children,' she continues, ‘you must be planning to have children.' The woman of childbearing age has no immediate plans for children but doesn't want to cause a scene. ‘Yeah, maybe some day,' she shrugs. Trying to be polite, trying to be evasive, wanting to leave this wedding and go back to a life in which human interaction is more familiar and ironic and benign. ‘No, not some day. You have to have them now, when you're still young, while you still have the energy. If you wait, if you wait…' the drunken relative trails off. Perhaps she has no children of her own. Or perhaps her children are all grown up and not treating her with the love and respect she knows in her heart she deserves. ‘You have to have children,' the relative says, ‘you just have to.' But she's wrong.

This text was written by a child who was never born. And you might think that because I was never born I'd be bitter or unhappy but you too would be wrong. Not having been born was the most perfect, wonderful, humane, enlightened thing to have ever happened to me. I am little more than a thought, a bit of whimsy, a pre-copulatory, never conceived twinkle in the eye of no one in particular and here is what I have learned. Nothing exists in isolation. Everything exists in relation to something else. If something is good it is only good in relation to something else which is less good. If we can all agree with this premise we can see that there exists a sort of sliding scale of human endeavours in which the best thing is never to have been born, the next best thing is to be born but live your life without doing any harm, and the next best thing is to be born, do some harm but never to reproduce. To be honest it gets a little fuzzy after that. Life can be so difficult. But never having been born is a piece of cake.

Part Four

Reconciliation

1. DAUGHTER And then I got older and I had children myself and I loved my children and my parents died and my children got older and they had children and I loved my grandchildren and then I died and on and on it went until the end of time which was nice. Despite everything else we have said it was nice and I am dead and warm and happy and it was nice. But we're getting a bit ahead

als ze groot zijn misschien de antithese zijn van alles waar jij voor staat, waar jij in gelooft. En wat kan je eraan doen? Mensen, hou op met kinderen krijgen. De wereld die we gecreëerd hebben, zal hun nog ongevormde menselijkheid niet tolereren. De wereld die we gecreëerd hebben, zal hen vernietigen en je zal op zijn minst voor een deel verantwoordelijk zijn, of je zal je verantwoordelijk voelen, of je zal je niet verantwoordelijk voelen, maar je zou wel moeten. Fascisten geloven in kinderen krijgen. Nazi's geloven in kinderen krijgen. Boeren geloven in kinderen krijgen, en het is tijd dat we dit allemaal overstijgen. En ik wil hier heel duidelijk over zijn: de kinderen zijn het probleem niet. Het zijn de volwassenen. Maar zonder kinderen zouden er geen volwassenen zijn. En zonder volwassenen zouden er geen kinderen zijn. En de cirkel moet doorbroken worden. Zo vaak mogelijk. Laat me nu een scenario voor u schetsen, herkenbaar voor ons allemaal naar ik hoop.

Een vrouw op vruchtbare leeftijd wordt tijdens het huwelijk van haar jongere zus aangeklampt door een verre verwante die ze niet goed kent en ook niet echt leuk vindt. ‘Wel, wanneer is het jouw beurt', vraagt de verwante, die bovendien misschien ook meer dan behoorlijk aangeschoten is op dit moment in de late namiddag, waarmee ze natuurlijk bedoelt ‘wanneer is het jouw beurt om te trouwen'. De vrouw op vruchtbare leeftijd probeert beleefd te blijven, ontwijkt de vraag, zegt dat ze het niet echt weet, wanneer ze de juiste man vindt, enzovoort. Maar de dronken verwante dringt aan: ‘natuurlijk wil je kinderen krijgen', gaat ze verder, ‘dat moet wel, je moet wel van plan zijn om kinderen te krijgen.' De vrouw op vruchtbare leeftijd heeft niet meteen plannen om kinderen te krijgen, maar wil geen scène veroorzaken. ‘Ja, misschien, op een dag', en ze haalt haar schouders op. Ze probeert beleefd te zijn, ontwijkend, ze wil weg van dit feest, terug naar een leven waar menselijke interactie meer vertrouwd, ironischer, minzamer is. ‘Nee, niet op een dag. Je moet ze nu hebben, nu je nog jong bent, nu je nog energie hebt. Als je wacht, als je wacht...' De dronken verwante aarzelt. Misschien heeft ze zelf geen kinderen. Of misschien zijn haar kinderen allemaal volwassen en behandelen ze haar niet met het respect en de liefde die ze, dat weet ze diep in haar hart, verdient. ‘Je moet kinderen krijgen,' zegt de verwante, ‘je moet'. Maar ze vergist zich.

Deze tekst werd geschreven door een kind dat nooit geboren werd. En je denkt misschien dat ik verbitterd en ongelukkig ben omdat ik nooit geboren ben, maar ook jij vergist je. Niet geboren zijn was het meest perfecte, wonderbaarlijke, menselijke, verlichte wat me ooit kon overkomen. Ik ben niets meer dan een gedachte, een bevlieging, een pre-copulatie, een nooit verwekte fonkeling in de ogen van niemand in het bijzonder en dit is wat ik geleerd heb. Niets staat op zich. Alles is verbonden met iets anders. Als iets goed is, dan is het alleen goed in relatie tot iets anders dat minder goed is. Als we allemaal akkoord kunnen gaan met deze premisse, kunnen we zien dat er een soort schaal van menselijke ondernemingen bestaat, waarbij het beste is nooit geboren te worden, het tweede beste geboren te worden maar je leven leiden zonder kwaad te doen, het derde beste geboren worden, een beetje kwaad doen, maar je nooit voort te planten. Daarna wordt het wat vaag eerlijk gezegd. Het leven kan zo moeilijk zijn. Maar nooit geboren worden is een makkie.

Deel vier

Verzoening

1. DOCHTER En toen werd ik ouder en kreeg ik zelf kinderen en ik hield van mijn kinderen en mijn ouders stierven en mijn kinderen werden ouder en zij kregen kinderen en ik hield van mijn kleinkinderen en toen ging ik dood en het ging verder, steeds verder, tot het einde der tijden,

of ourselves. Today I woke up, made coffee, made toast, drank the coffee, ate the toast, went to school, flirted with a boy I sort of liked, failed a chemistry exam, ate lunch, got asked out by a different boy I didn't like nearly as much, said yes anyway hoping to make the first boy jealous, had irrational feelings, didn't pay attention in class (in fact I can't even remember what class it was), came home, ate dinner, pretended to do my homework, talked on the phone, checked my email, talked on the phone some more and went to bed. In other words it was a perfectly normal day. On the one hand we have a perfectly normal day like today and on the other hand we have my children and their children and their children's children on and on forever and ever until the sun burns out and how do these two seemingly opposite things relate to one another. Today, which I have to admit was just a little bit banal, and eternity, which will probably be a little bit banal as well come to think about it. So today and eternity are both banal. Every day I wake up and think: today something will happen. And things do happen. Every day all sorts of things happen. And some things are less disappointing and other things are more disappointing and a few things are even kind of satisfying in their own everyday sort of way but nothing is THE THING that puts it all into perspective, makes all the other things more meaningful than they would otherwise ever be. Nothing is the epiphany. Still, once you grow up a little bit and realize that life is not a twenty-four hour a day orgasm it does begin to seem like time to cherish the little things, the little everyday things, and I'd just like us all to take a moment of silent prayer, pray to whatever god you can manage that we don't just fuck everything up, and that THE LITTLE THINGS will somehow manage to continue, perhaps even for all eternity. I'm still young so I'm still idealistic and I'd just like us all to take a moment and pray that we don't completely fuck everything up. Can we do that?

2. FATHER It is a mistake to sacrifice everything for your children. Fortunately, this is the one mistake which we never made. Many of you here tonight might have children of your own so you know how it is, the great temptation, the animal sensation that completely overcomes you at the very first notes of your child's first whimper. Since we are talking about biology here. Which is powerful, perhaps too powerful, makes you do stupid things, though sometimes it seems it's all we've got and therefore we must work with it and do our best within the constraints of an imperfect situation. As you already know we have a young daughter. And when she was born I said to myself: she is not just a miniature combination of me and my wife, brought into the world to carry forth our values long after we are gone. She is her own person and will have her own thoughts and ideas which we will constructively provoke and encourage. And she will grow up and slowly grow away from us but this will be made easier by the fact that from the very beginning we let her breathe, we didn't smother her in our own fears and neurosis but rather allowed her to differentiate herself from us so that when she leaves it won't be like a piece of us is breaking off but rather like a next-door neighbour is moving a little way down the street, perhaps only a few doors down. Then our daughter grew up and turned into a rather morbid child and later into an equally morbid adult. While I've always liked to garden or read a good detective novel, she likes to read about mass murders, wanted nothing to do with the garden, couldn't even get her to look after a cactus. At first you think it's just a phase she's going through but it turns out it's not. The things she likes most to talk about revolt me, turn my stomach, I often wonder how she managed to acquire such a pure and vitriolic strain of nihilism, but since she is here tonight I just want to say that I love you anyway. We haven't really spoken for the past ten years or so and I realize things are difficult, things are more than a little bit strained between us, but you can't help but love your children and I love you anyway.

en dat was fijn. Ondanks alles wat we gezegd hebben, was het fijn en ik ben dood en warm en gelukkig en het was fijn. Maar we lopen wat op de dingen vooruit. Vandaag werd ik wakker, maakte koffie, maakte toast, dronk de koffie, at de toast, flirtte met een jongen die ik wel leuk vond, deed een chemie-examen, at mijn lunch, werd mee uitgevraagd door een andere jongen die ik veel minder leuk vond, zei toch ja in de hoop die andere jongen jaloers te maken, voelde me verward, lette niet op in de klas (ik kan me in feite zelfs niet herinneren welke les het was), kwam thuis, at avondeten, deed alsof ik huiswerk maakte, telefoneerde, checkte mijn email, telefoneerde nog een beetje en ging slapen. Een perfect normale dag met andere woorden. Enerzijds hebben we dus een perfect normale dag zoals vandaag en anderzijds mijn kinderen en hun kinderen en de kinderen van hun kinderen en steeds maar verder en verder, voor eeuwig en altijd, tot de zon opgebrand is en hoe verhouden die twee schijnbaar tegengestelde dingen zich tot elkaar? Vandaag, een beetje banaal geef ik toe, en eeuwigheid, waarschijnlijk ook een beetje banaal nu ik erover nadenk. Dus vandaag en eeuwigheid zijn allebei banaal. Elke dag word ik wakker en denk ik: vandaag zal er iets gebeuren. En er gebeuren dingen. Er gebeurt vanalles. En sommige dingen vallen minder tegen en sommige vallen erg tegen en maar weinig dingen zijn zelfs maar bevredigend op hun eigen alledaagse manier, maar niets is HET DING dat alles in perspectief plaatst, dat alle andere dingen zinvoller maakt dan ze ooit hadden kunnen zijn. Geen goddelijke openbaring. Maar als je eenmaal wat ouder wordt en je beseft dat het leven geen 24/24 orgasme is, begin je te genieten van de kleine dingetjes, de kleine alledaagse dingen, en ik zou gewoon graag samen met jullie even in stilte willen bidden, bidden tot om het even welke god die je ligt, dat we niet alles naar de kloten helpen, en dat DE KLEINE DINGEN op een of andere manier kunnen blijven voortbestaan, misschien zelfs tot in de eeuwigheid. Ik ben nog jong en heb dus nog steeds idealen en zou gewoon graag even samen met jullie bidden dat we niet alles helemaal naar de kloten helpen. Kunnen we dat even doen?

2. VADER Alles opofferen voor je kinderen is verkeerd. Gelukkig is dit de enige fout die we nooit gemaakt hebben. Velen onder jullie vanavond hebben misschien zelf kinderen dus jullie weten hoe het is, de grote verleiding, het dierlijke gevoel dat je volledig overspoelt wanneer je kind voor het eerst begint te janken. Nu we het hier toch over biologie hebben. En dat wat krachtig is, misschien te krachtig, doet je domme dingen doen, hoewel het soms lijkt alsof dit alles is wat we hebben en dat we hiermee aan de slag moeten gaan en ons best moeten doen binnen de beperkingen van een onvolmaakte situatie. Zoals jullie al weten hebben we een jonge dochter. En toen ze geboren werd, zei ik tegen mezelf: zij is niet gewoon een combinatie van mij en mijn vrouw in miniatuur, op de wereld gebracht om na onze dood onze waarden voort te zetten. Ze is een individu en ze zal haar eigen gedachten en ideeën hebben die we constructief zullen uitdagen en aanmoedigen. En ze zal opgroeien en langzaam van ons weggroeien maar het feit dat we haar van bij het begin lieten ademen zal dit makkelijker maken, het feit dat we haar niet hebben overstelpt met onze eigen angsten en neuroses maar het toelieten dat ze zich van ons differentieerde zodat wanneer ze weggaat het niet is alsof we een deel van onszelf verliezen, maar eerder alsof een buur wat verder in de straat gaat wonen, een paar huizen verderop misschien maar. En toen groeide onze dochter op en ze werd een eerder morbide kind en later een al even morbide volwassene. Terwijl ik kon genieten van tuinieren, of een goede detectiveroman, las zij alles over massamoorden en kon de tuin haar geen moer schelen, zelfs naar een cactus keek ze niet om. Eerst denk je dat het maar een fase is waar ze doorheen moet, maar dan blijkt dit niet zo te zijn. De dingen waar ze het liefst over praat, doen me walgen, mijn maag omkeren, ik vraag me af waar ze dat puur

3. MOTHER When you are a parent you are always also a punching bag, your children can blame you for anything they wish and there is nothing you can do about it. All the injustices they have suffered, real or imagined, all the shortcomings of their upbringing or of their character, all the problems of the world from capitalism to the fact that there's no good music any more, all of that can be blamed on you and you must face these accusations stoically, knowing that while perhaps only a modicum of what they say is actually true, your soul signed a contract when you gave birth and that contract says you must take responsibility, not only responsibility for all the things you have done but also responsibility for what your children feel. And your children will always feel that in some way, small or large, you have done them irreparable harm. When I think of my own parents, who are now both dead and often I still miss them, I have warm feelings but also feelings of incredible pain and heartache. Why couldn't things have been somehow different, I think, and I'm sure my daughter often feels the exact same thing. That is the way it is and that is the way it should always be, not because it is good but because through the painful process of differentiating ourselves from our parents we more fully become who we are.

No, I'm sorry. I can't end there. I haven't yet said everything I wanted to say. A little girl is at school, out in the playground with her friends, and she sees a flower and says to her friends, just thinking out loud, wondering gently to herself: do you think flowers have feelings? And for the rest of the day her friends tease her relentlessly, with every new opportunity that arises. Do flowers have feelings, that's so stupid. Right, flowers have feelings. All day and for the rest of the week: stupid flowers have stupid feelings and that little girl feels she is never going to say anything like that ever again. She has already learned that when you open your heart or express genuine, innocent curiosity or wonder about the world your friends will pounce on the opportunity and use it to hurt you as viciously as possible and there is nothing anyone can do to protect her. It's simple stories like that which really break my heart. A middle-aged man, a well-known writer, sits down one day and writes a letter to his parents letting them know everything they've ever done wrong, why they were bad parents, everything they ever did which hurt him or made him a less successful person than he would otherwise be. The letter is twenty pages long. He says it was just like the letter Kafka wrote to his father and never sent but unlike Kafka he actually sent it; he mailed the hateful, bitter twenty-page letter to his parents. And what happened next changed his life forever. His parents wrote him back a twenty-page letter apologizing in heartfelt detail for every single thing he accused them of, saying they were sorry and that they hoped some day he could find it in his heart to forgive them. He never expected a reply but he got a reply and he forgave them and there are so many things in the world which I am unable to forgive but with my parents and with my daughter I always try to remember the twenty-page letter and its message of forgiveness.

haar gewoon zeggen ik hou toch van je. We hebben elkaar de laatste tien jaar of zo niet echt gesproken en ik besef dat het wat moeilijk ligt, dat er behoorlijk wat spanning is tussen ons, maar je kan niet niet van je kinderen houden en ik hou toch van je.

3. moeder Als ouder ben je altijd de boksbal, je kinderen kunnen je de schuld geven voor om het even wat en je kan daar niets aan doen. Alle onrecht die ze hebben geleden, echt of ingebeeld, alle tekortkomingen van hun opvoeding of hun karakter, alle problemen van de wereld, van kapitalisme tot het feit dat er geen goede muziek meer is, dat alles kan jou in de schoenen geschoven worden en je moet die beschuldigingen stoïcijns op je af laten komen, wetende dat misschien maar een greintje van wat ze zeggen echt waar is, jouw ziel tekende een contract toen je een kind op de wereld zette en dat contract zegt dat je jouw verantwoordelijkheid moet opnemen, niet alleen de verantwoordelijkheid voor alle dingen die je hebt gedaan, maar ook de verantwoordelijkheid voor wat je kinderen voelen. En jouw kinderen zullen altijd het gevoel hebben dat jij hen op een of andere manier, in min of meerdere mate, onherstelbaar kwaad hebt gedaan. Wanneer ik terugdenk aan mijn eigen ouders, die nu allebei dood zijn en die ik soms nog steeds mis, dan heb ik warme gevoelens, maar ook heel erg pijnlijke gevoelens en hartzeer. Waarom zijn de dingen niet anders gelopen, denk ik, en ik ben er zeker van dat mijn dochter vaak hetzelfde denkt. Zo is het en zo moet het blijven, niet omdat het goed is, maar omdat we dankzij dit pijnlijke proces van differentiatie van onze ouders meer onszelf kunnen worden.

Nee, het spijt me, ik kan hier niet eindigen. Ik heb nog niet alles gezegd wat ik te zeggen had. Een klein meisje is op school, met haar vrienden op de speelplaats, en ze ziet een bloem en hardop denkend zegt ze aan haar vrienden wat ze zich zachtjes afvraagt: ‘denk je dat bloemen gevoelens hebben?' En de rest van de dag laten haar vrienden geen kans links liggen om haar meedogenloos te pesten. Hebben bloemen gevoelens, dat is stom. Jaja, bloemen hebben gevoelens. En de hele dag en de rest van de week: stomme bloemen hebben stomme gevoelens en het kleine meisje heeft het gevoel dat ze zoiets nooit meer zal zeggen. Ze heeft nu al geleerd dat wanneer je je hart opent, of oprecht en onschuldig nieuwsgierig bent, of je dingen afvraagt over de wereld, je vrienden deze gelegenheid meteen zullen aangrijpen om je zo gemeen mogelijk pijn te doen en niemand kan haar beschermen. Het zijn eenvoudige verhalen als deze die mijn hart breken. Een man van middelbare leeftijd, een bekende schrijver, gaat op een dag aan tafel zitten en schrijft een brief aan zijn ouders om hen te laten weten wat ze allemaal verkeerd gedaan hebben, waarom ze slechte ouders waren, alle pijn die ze hem ooit aangedaan hebben waardoor hij minder succesvol is dan hij had kunnen zijn. Een brief van twintig pagina's lang. Hij zei dat het net de brief was die Kafka schreef naar zijn vader, maar nooit verstuurde, maar in tegenstelling tot Kafka stuurde hij de brief wel op; hij deed de hatelijke, verbitterde, twintig pagina's lange brief op de post. En wat daarna gebeurde, veranderde zijn leven voorgoed. Zijn ouders schreven hem een twintig pagina's lange brief terug waarin ze zich stuk voor stuk, tot in de diepste details verontschuldigden voor alles waar hij hen van beschuldigd had, ze zeiden dat het hen speet en dat ze hoopten dat hij het ooit, op een dag, over zijn hart zou krijgen om hen te vergeven. Hij had nooit een antwoord verwacht, maar hij kreeg er een, en hij vergaf hen en er zijn zoveel dingen in de wereld die ik niet kan vergeven, maar met mijn ouders en met mijn dochter probeer ik te denken aan die twintig pagina's lange brief en het is een boodschap van vergeving.

Vertaling Stien Michiels, Beeld David Helbich