Date 2008-01-14

Publication De Morgen

Performance(s) Zeitung

Artist(s) De Keersmaeker, Anne Teresa

Company / Organization Rosas

Keywords zeitung • violette • rosas • parijs • première • ville • webern • vernuftig • keersmaeker • muzikaal

Onstuimig applaus

Onstuimig applaus

Première van Rosas' Zeitung in Parijs

PARIJS l In het Théâtre de la Ville in Parijs is Zeitung, de nieuwe choreografie van Rosas, in wereldpremière gegaan. Het werd een triomf.

Door pIeter t'jonck

Anne Teresa De Keersmaekers gezelschap is in dit theater al sinds zijn ontstaan kind aan huis, maar nooit eerder ging hun werk er in première. Dat Rosas naar het buitenland trekt voor een première is niets nieuws. Zeker nu het niet langer het huisgezelschap van De Munt is, genereert zo'n buitenlandse première extra middelen. Toch is er meer aan de hand, want De Keersmaeker droeg Zeitung op aan Gérard Violette. En dat is zeldzaam.

Violette was altijd al belangrijk voor Rosas. Hij stond veertig jaar aan het roer van het Théâtre de la Ville, dat met zijn enorme publiek (165.000 tickets in abonnementen alleen!) een van de meest prestigieuze podia ter wereld is. De laatste 25 jaar was hij ook een spilfiguur in de ontwikkeling van de dans die in de jaren tachtig in Vlaanderen ontstond. Hij ontdekte die als een der eersten en bood hen een podium en forse financiële steun. Het is mede dankzij die steun dat gezelschappen als Rosas internationaal doorbraken.

Een première in Parijs, met zijn legendarisch lastige publiek, blijft een waagstuk. Zelfs Violette, een van Rosas' grootste fans, was er niet gerust op: "Ik heb liever dat een stuk zich al wat 'gezet' heeft voor het hier komt." Maar in één adem voegt hij eraan toe dat zelfs hij verrast was door de toewijding van het gezelschap. Die inzet werd beloond: twee uur volgde het publiek muisstil de voorstelling, om ze dan te onthalen op een onstuimig applaus.

Dat lag allerminst voor de hand, want Zeitung is een veeleisende voorstelling. Naast Bach grijpt De Keersmaeker muzikaal terug naar Arnold Schönberg en Anton Webern. Die muziek uit de twintigste eeuw staat niet meteen als 'vlot' bekend. Samen met pianist Alain Franco, coauteur van Zeitung, tekende ze een muzikaal parcours uit dat pendelt tussen de achttiende en twintigste eeuw. ''Zeitung spiegelt twee tijdperken, twee benaderingen van muziek. Webern doet Bach mooier klinken en omgekeerd", zegt De Keersmaeker.

Dat is één verklaring voor de titel van het werk. De andere is dat het gezelschap zich fundamentele vragen over dans stelde. "Wat betekent dans?" "Wat is de relatie van dans tot muziek?" "Hoe vertaal je abstracte gedachten in het lichaam?" Op het eerste gezicht zijn dat erg abstracte kwesties, maar hier kregen ze een heel concrete vertaling. Op basis van duo-improvisaties rond die vragen ontwikkelden de dansers veel nieuwe, persoonlijke bewegingen. Zeitung is het journaal van dat onderzoek. "De voorstelling is het werkproces en het werkproces is de voorstelling", aldus De Keersmaeker.

Vernuftig

Het materiaal uit de improvisaties werd uiteengerafeld en weer gemonteerd. Dat gebeurt erg vernuftig. Zo wordt een beweging plots in tegengestelde richting uitgevoerd, of krijgt ze een echo op een andere plek en een ander moment. En soms blijken twee totaal verschillende danstrajecten plots, als vanzelf, unisono te verlopen.

Het merkwaardige is dat de dans daardoor tegelijk extreem grillig en extreem gestructureerd lijkt. Alles lijkt als vanzelf telkens weer op zijn pootjes te vallen. Je voelt nergens de hand die alles stuurt. Het is alsof de actie aan een geheim principe, een onbekende natuurwet beantwoordde. Even intrigerend is de grillige relatie tussen dans en muziek. Ook hier lijkt een regel te mankeren, maar komt alles toch op mysterieuze wijze terecht. Het wonderlijkste van al is de sterke présence van elke danser. Die maakt van Zeitung niet alleen een esthetisch meesterwerk maar ook een hartveroverend werk.