'Benieuwd hoe mensen zullen reageren op de gruwel'
Rosasdanseres Fumiyo Ikeda maakt productie over kindsoldaten
De Japanse Fumiyo Ikeda bepaalde al vanaf het prille begin mede het gezicht van Rosas, het dansgezelschap van Anne Teresa De Keersmaeker. Pas vijfentwintig jaar later is ze aan een eigen productie toe.
Door Pieter T'Jonck
BRUSSEL l Ikeda vroeg en kreeg de medewerking van Benjamin Verdonck en Alain Platel. Nine Finger, het resultaat, is vanaf vanavond te zien in KVS Brussel.
Ikeda werkt wel niet voor het eerst op eigen houtje. Na een rustpauze in 1992 had ze vanaf 1993 freelancerollen bij Needcompany en in De meid slaan van Josse De Pauw, haar echtgenoot, en Tom Jansen. De geboorte van haar dochter in 1994 vormde een nieuwe carrièreonderbreking, maar vanaf 1998 "zette ze haar motoren goed", zoals ze dat uitdrukt, om weer voltijds mee te draaien bij Rosas. Enkel om die reden sloeg ze Platels uitnodiging af om deel te nemen aan Iets op Bach.
"Nine Finger is mijn eerste 'eigen' werk. Het is een cadeau van Anne Teresa. Tijdens een functioneringsgesprek begin 2003 vroeg ze mij of ik niet zelf een stuk wilde maken, met de steun van het gezelschap. Ik moest wel even slikken. Aan een onderwerp dacht ik toen in elk geval nog niet. Ik vroeg mij alleen af met wie ik kon samenwerken."
Verdonck en Platel hebben wel een heel verschillend artistiek profiel. "Ik wilde iemand voor de mise-en-scène die ook kon coachen", legt Ikeda uit. "De keuze voor Alain kwam spontaan. Ik had met hem een heel fijn contact toen we samen optraden in Australië. Hij zegde meteen toe. Ook Benjamin was mijn eerste keuze en hapte meteen toe. Ik kende hem van een korte film die we samen maakten met Bie Boeykens, een filmschoolstudent. Maar het was vooral zijn werk dat me aantrok. Hij heeft altijd van die kleine dingetjes die heel mooi zijn. Zijn tekeningen zijn heel gevoelig, je kunt die echt lezen. En ten slotte: hij is niet zo'n acteur die alleen zijn tekst zegt. Hij is heel fysiek, dansant. Dat is soms ook wel lastig, want hij herhaalt nooit een beweging. Ik hou mijn hart vast wat dat zal geven bij het optreden."
Gamma van emoties
Ikeda praat niet vlot: zelfs na 25 jaar zoekt ze nog vaak haar woorden in het Nederlands, het Frans of het Engels. "Mijn dochter Hana verbetert mij dikwijls", zegt ze met een besmuikt lachje. Op het podium één brok energie, is ze in het gesprek met haar kaarsrechte rug een toonbeeld van beheersing. Maar haar ogen spreken boekdelen. Soms kijkt ze peinzend schuin weg of slaat ze haar ogen op, maar veel vaker flikkeren er pretlichtjes in haar ogen. Er gaat meer om in haar hoofd dan haar woorden prijsgeven.
"Mijn probleem met voorstellingen maken is dat ik niet kan uitleggen waar het over gaat. Ik wil ook niet focussen op één ding. Alles is mooi en bezienswaardig, ook gewone bewegingen. Een thema hoeft voor mij niet per se. Ik zit ook niet zo in elkaar dat ik wil bepalen wat de kijker moet voelen. Als performer probeer ik daarom nooit één gevoel ondubbelzinnig uit te drukken, maar bied ik altijd een heel gamma van emoties tegelijk."
Een vinger missen
Nochtans gaat Nine Finger over een zeer concreet onderwerp: de gruwel van de kindsoldaten. Er wordt geciteerd uit het boek Beast of No Nation van Uzodinma Iweala, een Amerikaan van Nigeriaanse origine die de ervaringen van zo'n kind weergeeft. Ikeda: "We wilden geen voor de hand liggend verhaal over man en vrouw of de liefde. Benjamin kwam met dat boek aanzetten toen we de definitieve repetities startten. Het is in de voorstelling gebleven. Ik ben benieuwd hoe mensen zullen reageren op de gruwel die we aankaarten. Maar het is als bij de ellende op het journaal: de ene wendt de blik af, de andere wil juist alles zien. Ik vermoed dat kijkers hier even verschillend zullen reageren.
"Kindsoldaten waren niet ons vertrekpunt. We wilden gewoon samen iets maken. Eerst hadden we vele en lange gesprekken over dingen die ons bezighielden. Het was in de tijd van de tsunami en de orkaan Katrina. We verwonderden ons erover hoe zulke verschrikkelijke beelden toch zo mooi konden zijn.
"Onze leidraad was Benjamins gedicht 'Nine Finger'. We hadden dus een titel nog voor de eerste aanzet van het stuk. Benjamin maakte toen ook al de affiche. Hij stelt in dat gedicht de vraag wat het verschil is als je een vinger vanaf je geboorte mist of die door een ongeval verliest. Of het verschil tussen nooit een vader gekend hebben of hem later verliezen. Dat is heel anders. Het verlies van een vinger of een vader valt nooit meer goed te maken. Je kunt alles kopen, behalve net dat."
Nine Finger, tot 27 januari om 20.30 uur, KVS box, Brussel. Daarna op tournee.
n Fumiyo Ikeda: 'Alles is mooi en bezienswaardig, ook gewone bewegingen.'
