Trendsetter biedt inkijk op internationale dans
ANALYSE | Leuvens dansfestival Klapstuk 2005 aan 12de editie toe
(tijd) - Het Leuvense kunstencentrum STUK gooit donderdag zijn deuren open voor een nieuwe tiendaagse editie van het internationale festival voor hedendaagse dans. Choreografen en dansers van internationale allure maar ook muzikanten en beeldend kunstenaars zijn van de partij.
In 1983 werd het Klapstuk-festival, tot dan de seizoensopener van het Leuvense Kunstencentrum 't Stuc, een internationaal dansfestival. Het kon meteen in binnen- en buitenland op erkenning rekenen. In Vlaanderen zette het de dans zelfs voor het eerst op de culturele kaart. Door de jaren is het tweejaarlijkse festival zijn reputatie als trendsetter eer blijven aandoen. Nochtans veranderde het verschillende malen drastisch van koers. Aanvankelijk was het een staalkaart van al wie internationaal naam en faam had in de dans, later werd het een creatiefestival met veel jonge choreografen. De jongste drie edities werden samengesteld door een curator. Vooral Jérôme Bel greep die kans aan om expliciete vragen te stellen over de aard en de betekenis van 'dans', een begrip dat een steeds hybridere praktijk aanduidt.
De editie van dit jaar werd opnieuw samengesteld door de (vernieuwde) STUK-ploeg onder leiding van Sally de Kunst. Het programma oogt aantrekkelijk en avontuurlijk: het plugt radicaal in op nieuwe tendensen die zich de jongste jaren in het danslandschap aftekenen.
Losse verbanden
Een van die tendensen is ongetwijfeld dat choreografen en dansers steeds vaker in tijdelijke, losse verbanden samenwerken rond een specifiek thema, om dan weer andere horizonten op te zoeken. De naam van de kunstenaar die het werk 'signeert' en/of de samenhang van een oeuvre wordt minder belangrijk dan in de jaren 80 en vroege jaren 90. In plaats daarvan krijg je een lappendeken van kleine en middelgrote voorstellingen die een fascinerend panorama vormen. Het nadeel is dat je daar als argeloze toeschouwer niet snel je weg in vindt. Een van de verdiensten van Klapstuk #12 is dat het de toeschouwer toch een min of meer bewegwijzerd parcours in dat netwerk biedt.
Met die nieuwe manier om voorstellingen te produceren deden ook (relatief) nieuwe thema's en een nieuwe vormgeving hun intrede. De dans die er op dit ogenblik toe doet, staat met beide voeten in een snel veranderende psychische en maatschappelijke realiteit waarin begrippen als beeld- of internetcultuur dagelijkse kost zijn. We staan er zelden bij stil, maar de oprukkende nieuwe cybermaatschappij verandert uiteraard langzaam maar zeker de manier waarop we de wereld om ons heen en zelfs ons eigen lichaam begrijpen. We betrekken ons zelfbeeld steeds minder uit literatuur, filosofie of schilderkunst, en steeds meer uit beeldcultuur in de brede zin van het woord. Het gezelschap 'Fin novembre' de centrale gast van dit festival, probeert te tonen hoe dat in zijn werk gaat.
Gebouw
Het festival opent met hun 'A l'oeil nu'. Dat werk neemt bij elke nieuwe locatie een andere vorm aan, omdat de locatie het uitgangspunt van het stuk is. De makers, onder anderen Rachid Ouramdane, Julie Nioche en Nicolas Floc'h, proberen de sfeer van een gebouw te vatten door de toeschouwers erin rond te leiden. Aan elke specifieke plek in een gebouw koppelen ze een live-actie en een filmfragment. Die filmfragmenten verwijzen openlijk naar bekende filmgenres en -beelden. De gebouwde realiteit wordt zo geconfronteerd met een virtuele realiteit. Aan de toeschouwer om uit te maken in hoeverre zijn ervaring van het werkelijke gebouw gekleurd wordt door filmbeelden die hij ziet en kent. Wordt een gang in beton bijvoorbeeld angstaanjagend door het beton of omdat thrillers zich vaak in een dergelijke omgeving afspelen? Waardoor laat hij zich het gemakkelijkst op sleeptouw nemen, en waarom is dat zo? Voor dit werk is een gebouw als het nieuwe STUK in Leuven een godsgeschenk, omdat de architecten het opgevat hebben als een constructie met sterk verschillende sferen en speelmogelijkheden.
Een opmerkelijk project is de begeleide wandeling 'Dérive' van Martin Nachbar en Jochen Roller. Naar het voorbeeld van de Franse kunstenaar-filosoof Guy Debord proberen ze de vanzelfsprekendheid van de stad te deconstrueren door een gerichte manipulatie van een bezoek aan die stad.
Disciplines
De opzet van het festival leidde er als vanzelf toe dat verschillende disciplines zoals video, film, beeldende kunst en elektronische muziek - niet toevallig terreinen waar kunstencentrum STUK het jaar rond mee begaan is - in het programma slopen. De ervaring van de ruimte wordt bijvoorbeeld niet alleen op theatraal-filmische wijze onderzocht, maar vormt ook het uitgangspunt van een 'Soundscape'-tentoonstelling. Terwijl de bezoeker kunstwerken ziet, hoort hij een wisselende soundtrack van de laptopmuzikanten Isan en B. Fleishmann. Meer elektronische muziek komt tijdens het festival van het Duitse label Morr Music. Dat label koppelde als een van de eerste de abstracte, weinig toegankelijke elektronische muziek aan lichte songs, wat resulteert in een experimentele vorm van popmuziek. Op het festival kan je drie 'label-nights' meemaken met nieuwe muziek van onder meer Styrofoam, Isan of Lali Puna.
De kunstdisciplines blijven op dit festival niet netjes gescheiden: artiesten met verschillende achtergrond breken voortdurend in elkaars werk binnen. Sally de Kunst spreekt over een spinnenwebmotief. Heel wat voorstellingen zijn inderdaad 'blind dates' tussen artiesten die elkaar in de voorbereiding van het festival leerden kennen en hier de eerste resultaten van hun samenwerking aan het publiek voorstellen. 'The kleine episode' van het Duitse collectief 'Episode' is daarvan een voorbeeld. 'Episode' is het improvisatiegezelschap van ex-Forsythe-dansers Prue Lang (die op het vorige festival bijzonder sterk werk bracht), Nicole Peisl en Richard Siegal. Hun werk vertrekt steeds vanuit zeven regels die hen als improvisator zowel beperken als creatief uitdagen. De regels van 'The kleine episode' ontstonden in samenwerking met Morr-muzikant Christian Kleine die mee op het podium staat.
Een ander voorbeeld van dat kruisverkeer is de 'Structure Multifonctions' van het Finnovembre-lid Nicolas Floc'h. Hij leende een bouwdoos van eenvoudige aluminium elementen uit aan diverse kunstenaars, die ermee aan de slag gingen. Het festival brengt vier van die 'structures'. Een kunstenaar die niet onvermeld mag blijven is de Fransman Christian Rizzo. Hij is van alle markten thuis: mode, theater, muziek, beeldende kunst, geen discipline is hem vreemd. Hij staat hier met een solo en het betoverende groepswerk 'Soit le puits était profond, soit ils tombaient très lentement, ca rils eurent le temps de regarder tout autour', een titel ontleend aan 'Alice in Wonderland'. Zo kan je het festival ook opvatten: het is een tocht door het wonderland van nieuwe artistieke experimenten in een nieuwe wereld.
Pieter T'JONCK
Voor meer inlichtingen over voorstellingen, data en tickets: STUK, Naamsestraat 96, 3000 Leuven, tel. 016/320.320 of www.klapstuk.be
