Termietenobsessie
Die Siel van die Mier
Vrijdag 16 aprilCC Strombeek Bever
(tijd) - Acteur Josse De Pauw en muzikanten-componisten Jan Kuijken en George Van Dam vonden een aanleiding voor een gezamenlijk project in Maeterlincks boek 'La vie des termites'. Onderzoeker en schrijver David van Reybrouck vervoegde, met zijn kennis van termieten én van de waarheid omtrent Maeterlincks boek, het trio als auteur. Het resultaat is de theatrale jamsessie 'Die siel van die mier'.
Maeterlinck haalde destijds zijn mosterd bij het boek 'Die Siel van die Mier' van de natuurvorser-dichter Eugène Marais. Marais was een getormenteerd man: zijn 'donkere kant', meldt het programma, overheerste zijn leven als kunstenaar en wetenschapper. Hij eindigde als morfineverslaafde. Een portret van deze Marais is de voorstelling niet. Wel is er een sterke parallel tussen deze figuur en de man die De Pauw opvoert.
De voorstelling begint ongewoon, als een hoorcollege. De Pauw neemt plaats achter de catwalk die Herman Sorgeloos diagonaal over het podium timmerde, alsof het een pupiter was. Hij onderhoudt het publiek, als een echte professor, langdurig en boeiend over de fascinerende sociale organisatie van termieten. Je leert dat deze insecten een extreme functionele specialisatie kennen: het is alsof alle termieten in een kolonie organen zijn van één groot organisme. Professor De Pauw besluit zijn lezing onverwacht met de zuchtende opmerking: 'En als er nu eens één was die nee zou zeggen_?'
Vanaf dan toont hij zich van een andere kant. Hij wordt ook verteerd door zijn herinneringen aan een liefdesgeschiedenis in het koloniale Congo. Stemmige beelden van Afrika, met veel familiekiekjes van termietenhopen waar soms een vrouw voor poseert, vormen nu het decor voor zijn verhaal. Als jonge onderzoeker werd hij in Congo verliefd op Aline, de vrouw van zijn nietsvermoedende collega Jean Ruelle. Bij de opstanden in Shaba werd die vlak voor zijn huis neergeschoten, terwijl de verteller angstig en machteloos toekeek van achter zijn raam. De verhouding met Aline hield nog slechts even stand. Later stortte hij zich, haast obsessioneel, op zijn job als docent. Je krijgt dit verhaal echter niet in één trek te horen. De Pauw improviseert, hij vertelt voor de vuist weg wat in zijn hoofd opkomt. Het verband tussen die verhaalflarden komt slechts geleidelijk tot stand. En tussendoor, als een uitdrijvingslitanie, spoort hij zichzelf steeds weer aan om de grote klassen van termietenfamilies te herhalen.
Klanktapijt
Ondertussen betreden George Van Dam en Jan Kuijken het podium. Met vele instrumenten, van viool over elektrische cello tot synthesizers weven ze een klanktapijt onder de woorden van de verteller. De muziek gaat van romantische strijkjes tot elektrofunk. Het wonderlijke van dit stuk zijn de onverwachte resonanties tussen muziek en woord. Dat gebeurt niet alleen op het einde, wanneer De Pauw en de muzikanten de schlager 'Aline' van Marc Aryan een 'Velvet Underground'-jasje aanmeten. Het lukt vooral wanneer de woorden hun mededelend karakter verliezen om over te gaan in een ritmisch voortstuwende klankenbrij, een pakkend beeld van de chaotisch krioelende gedachten in het hoofd van de verteller. De termieten worden zo ook een metafoor voor de obsessionele manier waarop de verteller zijn gedachten probeert samen te houden. Iets wat zo ver gaat dat hij uiteindelijk ook letterlijk, op verrassende wijze, de vrouw die zijn gedachten bespookt, wil belichamen.
Pieter T'JONCK
Nog te zien tot eind juni, onder andere van za. 24 tot vr. 30 april in 'HET NET' in Brugge. Inlichtingen: Het muziek Lod vzw Pelikaanstraat 25, 9000 Gent,tel. 09 266 11 33 of www.hetmuzieklod.be .
