Sofokles, Antigone (-441)

◊ ◊ ◊ Uit het verslag van de bode toen hij Antigone vond, die zag dat haar broer opnieuw opgegraven was geweest: ‘ze schreeuwde als een vogel die terugkeert en ziet dat zijn nest leeg is’.

In de vertaling van Hölderlin:

So wird das Kind gesehn und weinet auf Mit scharfer Stimme, wie ein Vogel trauert, Wenn in dem leeren Nest verwaist von Jungen er Das Lager sieht. (p. 30)

Dus een huiselijke, intieme metafoor (voor een meisje dat nog geen vrouw is en dus geen eigen gezin heeft, maar ook niet meer tot het gezin van haar vader kan behoren!)

Antigone is dus de tragedie van de huiselijkheid, of liever, van de onmogelijkheid van de huiselijkheid: namelijk Antigones onmogelijkheid, een eigen huishouden te stichten. Dat wordt ook door Kreon expliciet gemaakt: de enige die zij huwen kan, zal in Hades te vinden zijn (dus na haar dood).

En ook door Antigone zelf: ‘ik zal geen deelnemer zijn aan het huwelijk; geen huwelijksgezang zal voor mij gezongen worden; maar ik zal huwen met de Acheron’ (810-813) -- zij zal agamos (huwelijksloos, 862) blijven. In het derde stasimon: ‘O sépulcre, ô lit nuptial’ (885: Oo tumbos, oo numfeion).

◊ ◊ ◊

In de tweede episode (de confrontatie tussen Kreon en Antigone) zegt zij:

“Als jij meent dat ik waanzinnige dingen (moora) heb gedaan, dan wordt ik misschien van waanzin beschuldigd door een waanzinnige.”

◊ ◊ ◊

Vers 548, Antigone contra Ismene: ‘Als ik met een lach tegen jou lach [mij lachend tegen jou keer], dan is het alleen met spijt’ (H.: “Anfechtung ist es, wenn ich dich verlache” -- wellicht één van de enige moderne vertalers om ook echt het woord ‘lachen’ te gebruiken.)

Derde episode, Kreon tegen Haimon: ‘een ouder wiens kind hem niet gehoorzaamt, is een bron van groot gelach voor zijn vijanden’ (644)

Derde stasimon, Antigone tegen het koor: ‘wee mij, ik word uitgelachen’ (845) -- nl. door het koor, dat net heeft gezegd dat zij als een godin is.

De structuur van Antigone

1) Proloog

Antigone - Ismene

2) Parodos

• Strofe 1
• Antistrofe 1
• Strofe 2
• Antistrofe 2

3) Episode 1

Kreon - Bode - Koorleider

4) Stasimon 1

• Strofe 1
• Antistrofe 1
• Strofe 2
• Antistrofe 2

5) Episode 2

Kreon - Bode - Antigone - Koorleider - Ismene

6) Stasimon 2

• Strofe 1
• Antistrofe 1
• Strofe 2
• Antistrofe 2

7) Episode 3

Kreon - Haimon - Koorleider

8) Stasimon 3

Met Antigone

• Strofe 1
• Antistrofe 1
• Strofe 2
• Antistrofe 2
• Strofe 3
• Antistrofe 3
• Epode

9) Episode 4

Kreon - Antigone - Koorleider

10) Stasimon 4

• Strofe 1
• Antistrofe 1
• Strofe 2
• Antistrofe 2

11) Episode 5

Kreon - Antigone - Koorleider

12) Stasimon 5

• Strofe 1
• Antistrofe 1
• Strofe 2
• Antistrofe 2

13) Episode 6

Koorleider - Bode - Euridyce

14) Exodos

Met Kreon

• Strofe 1
• Antistrofe 1
• Strofe 2
• Antistrofe 2
• Strofe 3
• Antistrofe 3
• Strofe 4
• Antistrofe 4