Dansen in de glokale wereld
KunstenFESTIVALdesArts beloofde een ontmoeting met uitzonderlijke artiesten. Qua dans werd die belofte ook ingelost met Brice Leroux, Pichet Klunchun of Andréya Ouamba. Ze hebben nagenoeg niets gemeenschappelijk, op de eigenzinnigheid en scherpte van hun keuzes na.
Quantum-quintet van Brice Leroux is snel naverteld. In het schemerduister steunen vijf dansers met ontblote voorarmen op een laag wandje. Enkel die armen zijn goed uitgelicht, hun lichaam en gezicht zijn nauwelijks te onderscheiden. Ze staan dan nog voor een reuzenspiegel die het publiek doorheen het beeld van die armen zonder lichaam weerspiegelt. Als het duister toeneemt, lichten ten slotte enkel die armen nog op.
Ze voeren perfect gecoördineerd, alsof ze samen tot één lichaam behoorden, sierlijke maar bizarre figuren uit. Die hebben veel weg van de vervloeiende motieven van screensavers, uitgevoerd met levend materiaal. Quantum-quintet eindigt als het licht zo ver wegdeemstert dat het absolute duister intreedt.
Hoe simpel ook, toch gebeurt hier iets onbeschrijflijk complex. Leroux gaat voor zijn stukken dan ook niet over één nacht ijs.
Al in 2002 plande hij een eerste versie van dit werk. Het armenspel dook zelfs al op in Continuum uit 1998. Hij ontwikkelt immers zijn abstracte motieven op seriële wijze, als een beeldend kunstenaar. Maar aan het beeld voegt hij beweging, geluid en vooral tijdsduur toe.
Telkens organiseert hij een kleine serie bewegingen uiterst precies tot een patroon dat eindeloos, met minimale variaties, herhaald wordt. Die herhalingen maken de tijdsduur extreem tastbaar. Niet enkel voor de toeschouwers, ook voor de uitvoerders. Die staan voor de helse taak om een uur lang een eindeloze reeks variaties in de juiste volgorde te produceren. Dat vereist een concentratie die in trance omslaat: het kleinste gebaar wordt een heftige ervaring.
Dat is belangrijk, want het is die intensiteit van uitvoering die op de kijker overslaat als een even intense perceptie-ervaring. De kijker wordt zich bewust van zelfs de onooglijkste waarneming. Dat is ook wat de spiegel vertelt: Quantum confronteert ons met onszelf, met de kleinste uithoek van ons kijken.
Andréya Ouamba, afkomstig uit Brazzaville maar nu actief in Dakar, organiseert zijn werk minder rigoureus. Zijn scenografie leunt zelfs op banale lichteffecten. Toch gebeurt ook hier iets uitzonderlijks. Zijn dansers brengen Impro-visé 2, een duet, en Pression, een kwartet. Ze wriemelen heen en weer, botsen brutaal tegen elkaar op of zijgen wezenloos in elkaar. Er valt geen echt verhaal uit deze gebeurtenissen te distilleren, behalve dan dit ene: dit zijn portretten van mensen die in alle betekenissen van het woord 'geen verhaal meer hebben'. Zelfs zonder één woord uitleg is dit een pakkend beeld van de ontreddering van een continent.
Even pakkend is I am a demon van de Thai Pichet Klunchun. Het is een eerbetoon aan zijn leermeester klassieke Thaise dans. De titel verwijst daar ook naar: het was die leermeester die hem zei dat hij het perfecte lichaam had om in deze dans een 'demon' te zijn. Maar het is ook een choreografische reflectie: hoe kun je de kracht van die klassieke dans verzoenen met of vertalen naar de moderne tijd?
Klunchun toont die innerlijke strijd eerst zonder woorden, met een prachtige, beheerste maar krachtige dans. Daarna legt hij die queeste op ontwapenende wijze in woord en beeld uit.
Het is een stuk dat de kern van KunstenFESTIVALdesArts raakt: de vraag hoe mensen zich in een 'glocal world' staande houden.
Pieter T'Jonck
Quantum-quintet nog op 26 mei om 20.30 uur en op 27 mei om 18 uur. www.kfda.be
