Date 2005-07-14

Publication De Tijd

Performance(s) Puur

Artist(s) Vandekeybus, Wim

Company / Organization

Keywords puur • indringend • kolonie • monster • monsters • avignon • afgeronde • forsythe • schrikbeelden • baarmoederkanker

Beperking en overdaad

Beperking en overdaad

'Puur'

'You made me a monster'Festival van Avignon

(tijd) - Een van de Vlaamse gasten op het Festival van Avignon is de oud-Fabre-acteur Wim Vandekeybus. Hij brengt hier zijn nieuwste voorstelling 'Puur'. Een andere Fabre-bekende, de choreograaf William Forsythe, toont hier een indringend kleinood.

Wim Vandekeybus vertelt graag verhalen, al kennen ze zelden een afgeronde structuur of afgeronde karakters. Het zijn eerder mythes die de duistere levenskrachten zichtbaar maken die gewoonlijk verborgen blijven onder de rationalisaties van het gewone leven. Door die verhalen komen de dansers die krachten ook bij zichzelf op het spoor. De duivels die ze zo ontketenen, voeren vaak tot een surrealistische beeldchoreografie. Dat geldt zeker voor 'Puur'. In Avignon staat het stuk op een feeërieke locatie: een amfitheater uitgehouwen in de rotsen van een oude steengroeve.

Onnozel

'Puur' is vrij geïnspireerd op het verhaal van de moord op de Onnozele Kinderen: Herodes laat alle zuigelingen ombrengen omdat hij de komst van een nieuwe koning vreest. Het verhaal is hier echter gesitueerd in een onbepaalde toekomst: een groep mensen heeft zich na een onbekende ramp afgezonderd van de wereld. De heerser van de kolonie heeft de touwtjes strak in handen tot zijn vrouw zwanger wordt zonder dat hij betrekkingen had met haar. Zodra dat gerucht zich verspreidt, stort zijn rijk langzaam in. Een poging om de gebeurtenis in de doofpot te stoppen door zijn vrouw en alle kleine kinderen te vermoorden, mislukt. Zijn onderdanen worden er zich bewust van dat ze door valse schrikbeelden letterlijk binnen de perken van de kolonie gehouden werden.

Dit verhaal wordt op twee plans verteld. Het eerste is het podium, een halve cirkel, afgeboord met stokken als een versterkte kampplaats. Het tweede is een film. Die vult het podiumgebeuren aan: hij biedt een blik op de wereld buiten het kamp en toont de kindermoord. De film heeft door zijn schokkerige, onzuivere beelden iets weg van de mystiek-mysterieuze sfeer van late Tarkovsky-films, en brengt de verwarring en angst in de hoofden en harten van de kampbewoners indringend over. Iets te indringend eigenlijk, want het is bijzonder moeilijk om uit de film de juiste toedracht van het verhaal te distilleren. De projectie op een onregelmatige rotswand verergert dat nog. Het verhaal op het podium evoceert door dansante actie en sterke beelden maar geeft weinig bijkomende sleutels.

'Puur' valt daardoor tussen twee stoelen. Aanvankelijk overrompelt het stuk door een sterke drive en briljante choreografische vondsten zoals een heftige clash tussen vier, vijf dansers van wie één weggeslingerd wordt uit de groep. Of het lugubere beeld van dansers die op een hoop gaan liggen, als joden in een gaskamer. Die sterke beelden blijven komen, maar worden steeds schaarser, omdat de verdere ontrafeling van het verhaal alle aandacht eist. Nochtans wordt dat verhaal daardoor niet pregnanter of zelfs maar duidelijker. Integendeel zelfs. Dat is jammer, want alle bouwstenen voor een ijzersterke voorstelling zijn aanwezig. De overdaad aan moeizaam gemonteerd materiaal doet 'Puur' echter de das om.

Monsters

Dat beperking een deugd is, bewijst William Forsythe met zijn installatie 'You made me a monster'. Het publiek wordt uitgenodigd delen van een kartonnen replica van een menselijk skelet op willekeurige wijze aan elkaar te zetten. Dansers bewegen zich tussen de tafeltjes met deze 'monsters' en imiteren de vormen ervan. Een en ander verwijst naar de herinnering van de choreograaf aan het lijden van zijn eerste vrouw, die aan baarmoederkanker stierf. In die periode kreeg Forsythe zo'n kartonskelet cadeau. Pas veel later assembleerde hij het op willekeurige wijze. Het verwrongen eindresultaat werd voor hem een beeld van het lijden van zijn vrouw. Je wordt er stil van.

Pieter T'JONCK