Date 2004-11-18

Publication De Tijd

Performance(s) 2 LipS and dancers and space

Artist(s) Wilson, Robert

Company / Organization

Keywords wilson • lips • knowles • kupferberg • toverwezens • sabine • christopher • luxemburg • speech • dancers

De rebus van Robert Wilson: GERECENSEERD DANS

De rebus van Robert Wilson

GERECENSEERD DANS

2 LipS and dancers and space

Dinsdag 9 novemberGrand Théâtre in Luxemburg

(tijd) - De Amerikaanse theatermaker Robert Wilson is dezer dagen niet van onze podia te branden. Na de première in Luxemburg doet hij nu Bozar in Brussel aan met zijn nieuwe choreografie '2 LipS and dancers and space', gecreëerd voor het Nederlands Danstheater III. Het stuk, op tekst van Christopher Knowles, toont de surrealistische kant van zijn werk.

Als Wilson zich niet houdt aan een bestaande tekst of partituur, is er iets vreemds aan de hand. Wilson tovert met op zich eenvoudige middelen als licht, ruimte, beweging en kostuums wonderlijke beelden te voorschijn. Die lijken niet alleen te ontsnappen aan een rationele verklaring, ze onttrekken zich aan welke verklaring dan ook. Het zijn net als dromen ingewikkelde rebussen waarin de betekenissen blijven verglijden.

In '2 LipS' duiken wel vaker beelden op die onmiskenbaar verwijzen naar bekende beelden buiten het stuk. Een van de vier dansers roept met zijn vervaarlijk gebrul en zijn groene bovenlijf en gezicht het beeld van het tv-personage de Hulk op. Een andere keer vormen de vier dansers samen een tableau dat doet denken aan Manets 'Déjeuner sur l'herbe'. In een centrale scène dansen de performers voor een wandtapijt, gehuld in fantasievolle pseudo-renaissancekostuums. Een tekst van Lucretius op de achtergrond over een plaag die een stad treft, roept meteen de sfeer van 'Decamerone' op. Het stuk opent met een kaderverhaal dat zo weggelopen lijkt uit een Amerikaanse tienerfilm. Voor het neergelaten toneelscherm houdt een onherkenbaar vermomde Sabine Kupferberg als een wat verzuurde schooldirectrice een speech om een schoolreünie in te leiden.

Maar een verband tussen die verwijzingen ontbreekt. Het blijven toevallige indringers tussen de vele andere scènes in. En ook die taferelen ontbreekt het aan een zin. Die vind je zelfs niet door je te concentreren op het meest concrete aspect van een dansvoorstelling, namelijk de manier waarop dansers bewegen. Kostuums en grime dwingen hen in zo'n sterk keurslijf, dat ze eerder marionetten lijken dan mensen van vlees en bloed. Na de inleidende speech zien we vier toverwezens in de vreemdste uitdossing ronddwalen in een toverbos dat onophoudelijk van sfeer verandert. Later worden die toverwezens speelgoeddieren, blikken mechaniekjes met een sleuteltje om ze op te winden toe. Alleen staan de hoofden van de poppen omgekeerd op hun lijf. Even later veranderen ze in vier bruiden die volkomen verdwijnen achter hun kanten kleed vol vrolijke lichtjes. Hun stemmen hoor je ook steeds vervormd, alsof er buiksprekers achter hen staan.

Een harde kern, iets waar het om draait, lijkt nergens op te duiken. De paradox is dat deze beelden desondanks met ijzeren precisie geassembleerd zijn. De timing van het stuk is haarscherp. Beeldovergangen zijn zo uitgedokterd dat ze, ondanks hun gebrek aan narratieve logica, vanzelfsprekend worden. Ook de teksten van Christopher Knowles, een jongen met een hersenaandoening waar Wilson al vaker mee samenwerkte, zijn onzinnige woordbouwsels die desondanks een strikte typografische en ritmische logica volgen. Net dat doet het hem: zoals een droom heterogene elementen verzamelt en ordent in een onontkoombaar beeld, monteert Wilson disparaat materiaal tot een geheel dat zijn zintuiglijke logica dwingend oplegt aan de kijker. Het maakt '2 lipS' tot een ervaring in de eerste zin van het woord: je begint te kijken en te denken op een ongekende manier.

Dat heeft echter een prijs: de dansers van NDT III, een groep oudere theatermakers, blijven de gevangenen van Wilsons strakke greep. Hoewel Gioconda Barbuto, Sabine Kupferberg, Egon Madsen en David Krügel hun figuurtjes con brio neerzetten, blijven ze vooral marionetten, die je nog het best herkent aan de dominante kleur die ze toegewezen kregen. Pieter T'JONCK

Nog in Bozar, Brussel, op 18 en 19 nov. om 20u. Informatie: 02/507.82.00.