Gedachten formuleren met lichamen en bewegingen
Prue Lang stelt nieuwe dansproductie voor in STUK
(tijd) - Prue Lang, niet zo lang geleden nog danseres bij William Forsythe, bracht met haar 'Infinite series' een van de mooiste verrassingen van het dansfestival Klapstuk 2003. 'The next series', een project waar ze op dit ogenblik in Leuven aan werkt, is een vervolg op dat stuk. Ze trakteert het publiek op een voorsmaakje ervan tijdens de openingsweek van STUK.
'Infinite series' steunt op een eenvoudig idee. De speelruimte is een lange, verduisterde gang, die door grote kaders in kamertjes verdeeld werd. Vanuit elke kamer heb je zicht op de kamers voor en achter je. Schijnbaar willekeurig duiken hier dansers op, soms heel dichtbij, soms veraf, naargelang de plaats die je koos. Prue Lang: 'Het is mijn vertaling van Jorge Luis Borges' idee van een labyrintische tijd en/of werkelijkheid. Denk maar aan verhalen als 'De bibliotheek van Babel' of 'De tuin van de gevorkte paden'. Fictie laat toe om de tijd uiteen te laten vallen in parallelle universa. Theater uiteraard niet. Vandaar deze ruimtelijke vertaling. Zo kwam ik tot een choreografie waarin dansers elk een eigen traject uitzetten, alsof ze zich ondanks de fysieke nabijheid in andere werelden bevonden. Kruispunten in de tijd werden kruispunten in de ruimte.'
Theatrale waarneming
Kennis van Borges' verhalen was echter geen vereiste om van dit schouwspel te genieten. Veel kijkers pikten andere dingen op. 'Ze dachten dat het stuk over theatrale waarneming ging, niet over tijd of over labyrinten. Dat klopt ook. De dans was nu eens peilloos ver en dan weer extreem dichtbij. De denkbeeldige grens tussen kijker en danser werd flinterdun. Dat dwingt je na te denken over de betekenis van die grens. Een beweging die zich vlak voor je neus afspeelt, ervaar je anders dan een die zich veraf op een klassiek podium afspeelt. Meteen stel je zo de vraag naar de werking en betekenis van representatie.'
Het hoge woord is er zo uit. Representatie. De stoplap van het hedendaagse theater. Maar voor Lang is het geen passe-partout woord. Ze oppert een precieze betekenis. 'Het gaat om de vraag waarom je iets publiek toont. Wat gebeurt daar? Beeld je een stoel in die zich in een hermetisch gesloten kamer bevindt. In zekere zin bestaat die stoel niet, omdat niemand hem ziet. Vervang 'stoel' door 'bewegend lichaam', en meteen wordt dat een prangende kwestie. De blik van het publiek verandert wat je doet, al was het maar omdat je je afvraagt hoe je beweging overkomt. Zelfs als je alleen danst, is het anders om dat voor een spiegel of een blinde muur te doen. Voor de spiegel neem je jezelf van buitenaf waar. In de nieuwe voorstelling exploreren we die dingen. We vragen ons bijvoorbeeld af wat er zou gebeuren als je zou kijken met een uitwendig oog dat ergens op je lichaam bevestigd is.'
Dromen
'Infinite series' boeide niet alleen omwille van deze abstracte vragen, maar vooral door de dromerige kwaliteit van de bewegingen. Dat was geen toeval. Lang vroeg haar dansers om hun bewegingen te baseren op hun eigen dromen. Dat was meteen een middel om een grillig tijdsverloop in de voorstelling binnen te brengen. Aan louter abstracte vragen heeft de choreografe trouwens een broertje dood. 'In ons nieuwe stuk vermijden we geschreven of gesproken communicatie. De meeste dansers zijn haast te bedreven geraakt in het formuleren van hun gedachten. Maar de echte uitdaging blijft om het enkel met lichamen en bewegingen te doen. Het dwingt je om harder te zoeken. We hebben het ons wel niet gemakkelijk gemaakt. Het beeld van een labyrint was opnieuw een uitgangspunt. Zo'n constructie is steeds opgetrokken rond een middelpunt, een centrum, ongeacht de dwaalsporen. 'Alphaville' van Jean-Luc Godard is een tweede inspiratiebron. Ook die film verbeeldt een hiërarchische, centralistische wereld. We weerhielden één zinnetje: 'Soms is de werkelijkheid te ingewikkeld voor mondelinge communicatie, maar legendes kunnen ze belichamen in een vorm die haar toelaat zich over de hele wereld te verspreiden.' Die twee beelden of gedachten rond centraliteit en dwaalspoor proberen we nu in een choreografische vorm zichtbaar te maken'.
Dat is niet het hele verhaal. Na Leuven volgt een tweede werkperiode in Düsseldorf. 'De bedoeling is dat we de structuur die we hier opbouwen laten opbotsen tegen een andere. Daarvoor gebruiken we Deleuzes beeld van een rhizoom. Dat is een niet-hiërarchisch, woekerend netwerk, zoals een grasmat. Ik hoop dat er zo binnen ons labyrint afwijkingen, openingen ontstaan. Het is een beetje alsof je verschillende computerprogramma's op elkaar laat inwerken. De uitkomst van zo'n proces is onvoorspelbaar. Het kan op een complete ramp uitlopen. Maar het kan ons ook met nieuwe ogen laten kijken naar choreografie en beweging. Als het lukt zou het voor onszelf en de kijker een ervaring moeten worden die zowel intellectueel als zintuiglijk en fysisch prikkelend is.'
Pieter T'JONCK
Een voorstudie van 'The next series' is woe 6 en do 7 okt om 20.30u. te zien in de Stuk Studio, Leuven. Inlichtingen: 016/320.300 of www.stuk.be .
