Antwerpen -- Een vreemd groepje is het, dat in "Zweiland" van Sasha Waltz op het podium samentroept. Een bonte, in politiek correcte termen multiculturele, verzameling Aziatische, zuiderse en Midden-Europese types tegen de achtergrond van een vale muur -- dé Muur, of wat er van rest? Uit de brokstukken die ze vinden, bouwen ze een kiosk, die allengs het symbool zal worden van een ondanks alles rooskleurige entente.
De titel Zweiland verwijst naar de gespletenheid die Duitsland nog steeds kenmerkt, ook na de hereniging van Oost en West. De voorstelling is echter geen politiek traktaat, zelfs het tegendeel. Waltz concentreert zich op de belevenissen van individuen in een grootstad, die ze schetst aan de hand van kleine anekdotes en sfeerscheppingen. Maar de toon is niet realistisch.
Net als in een Hollywoodmusical is de verhaallijn flinterdun. In Zweiland vormen de bouw van een kiosk/winkel/kantoortje en de ontmoeting tussen een jonge man en vrouw een kapstok voor de gebeurtenissen. Daaromheen worden scènes geregen die zich nauwelijks storen aan de wetten en regels van het gewone leven. Zang en dans geven des te sterker uitdrukking aan het gemoedsleven van de personages. In één beweging door wordt ook het publiek meegesleept en ontroerd.
De personages zijn eerder typetjes dan mensen van vlees en bloed. De stuntelige man met het slecht zittende pak versus de latin lover in smetteloos wit, de charmante jongeling en het flamboyante meisje, de Aziatische vrouwen aan lager wal, de slungelige en hautaine Duitser.
Waltz haalt haar inspiratie uit heel andere bronnen dan de Hollywoodcinema. Veel van haar beelden hebben een mythisch-surrealistisch trekje. Een vrouw die, met haar paardenstaart vastgebonden aan een koord, als een popje t(r)ippelt over het podium. Drie vrouwen die met aan elkaar gebonden vlechten, in zware fluwelen gewaden over het speelvlak tollen. Een engel die op onverwachte momenten zijn opwachting maakt en regen brengt. Mannen die de achterwand blauw schilderen en dan doen alsof zo plots de zon doorbreekt.
De beelden van Waltz zijn vaak ook rauwer. Halverwege de voorstelling zoekt een vrouw een man op in de kiosk, haar provocerende avances worden op weinig zachtzinnige wijze beantwoord. Een man valt onder een neerstortende balk. Maar al te scherpe kantjes worden steeds afgerond door een commedia dell'arte-achtige flair in de uitbeelding. Sommige scènes gaan zelfs regelrecht de burleske toer op. Als accordeonist-zanger Juan Kruz Diaz cellist Luc Dunberry onderhanden neemt, lijkt die wel een ledenpop die alles lijdzaam en machteloos ondergaat.
Het effect van een en ander is dat een stuk dat aanzet als het portret van een stelletje losers de allure krijgt van een brede schildering van de rijke subjectieve verbeeldingswereld van deze mensen. Dat ze daarbij zelf, zonder enige versterking, zingen en musiceren, versterkt de glans en emotionele impact alleen maar.
Toch zijn er ook opvallende zwaktes aan deze vernuftig in elkaar gezette beeldenstroom. Je moet bijvoorbeeld al heel alert zijn, en op de hoogte van Duitse toestanden, om het verband tussen de tweedeling van Duitsland en dit stuk op te merken. Erger is dat nagenoeg geen enkele scène een duidelijke inzet, laat staan een heldere pointe heeft, of op een andere dan een louter anekdotische manier samenhangt met andere scènes.
Zo verbrokkelt het stuk tot min of meer geslaagde scènes, die geen enkel statement meer maken, niet inhoudelijk en niet naar de vorm. Voor een roemrucht huis als de Schaubühne am Lehniner Platz, waaraan Waltz verbonden is, stelt dat toch teleur.
Het einde van het stuk, waarin allen gezellig samentroepen onder het afdakje van de kiosk, is zelfs ronduit zoutloos of te zoetsappig. Zo loopt het inderdaad enkel in Hollywood af.
Sasha Waltz en compagnie met "Zweiland". Gezien op 19 januari in deSingel (Antwerpen). Deze week is daar van Waltz "Körper" te zien, op 24 en 25 januari (20 uur). Tel. 03-248.28.28 of www.desingel.be.
