Date 2000-05-27

Publication De Standaard

Performance(s) Workwithinwork • Quartette

Artist(s) Forsythe, William

Company / Organization Ballett Frankfurt

Keywords quartette • arndt • kwartetten • workwithinwork • sculpturale • brown • verbindingen • combinaties • krachtsinspanning • duetti

William Forsythe in oneindig aantal nuances : Heldere lijnen van ballet worden verrijkt met ongewone sensualiteit

Antwerpen -- Wie Ballett Frankfurt of William Forsythe zegt, denkt aan overrompelend, tegendraads spektakel. Dat het niet altijd zo hoeft te zijn, bewijst de ingetogen, fijn geciseleerde dubbelproductie Workwithinwork en Quartette uit 1998 in deSingel.

Beide stukken spelen in hetzelfde eenheidsdecor: een grote grijze doos, met een achterdoek dat tot op manshoogte boven het podium verheven is.

De onverlichte, zwarte ruimte van de achterscène creëert een subtiel diepte-effect, alsof de dansers vanuit de nevel opduiken. De belichting -- vooral bovenlicht -- is het enige scenisch element dat wijzigt. Hoewel je die wijzigingen nauwelijks bewust registreert, hebben ze een buitengewone impact op de waarneming van -- letterlijk -- kleur en contrast van de dans.

Egaal grijs ingekleurde groepsbewegingen worden soms geaccentueerd en dramatisch versterkt met warm wit licht. Het accent verschuift zo van de totaalcompositie in een vlak naar de sculpturale kwaliteit van bewegingen, met alle gradaties daartussen.

Het is de perfecte omgeving voor een dansvoorstelling die zich toelegt op een onderzoek van de neoklassieke danstaal met vooral combinaties van duetten en kwartetten. Een minimalistisch uitgangspunt misschien, maar met als resultaat een maximale rijkdom, niet alleen in vormelijke zin.

In Workwithinwork wordt de dans geschraagd door "Duetti per due violini" van Luciano Berio, een rijk geschakeerde aaneenschakeling van korte stukjes voor twee violen, ontstaan als onderzoek naar de mogelijkheden voor vioolcompositie. Bij de aanvang staan enkele dansers opgesteld volgens een diagonaal. Als zij die positie verlaten, is dat alsof er een stop uit een vat getrokken wordt.

Gestaag begint een stroom bewegingen te vloeien, meestal harmonisch en oogstrelend, maar soms met een grillige warreling of een plotse onderbreking. Jone San Martin bijvoorbeeld laat verschillende malen haar heupen en benen wapperen, alsof ze niets meer met haar lichaam te maken hebben.

Het is een van de duidelijkste manifestaties van de eigenzinnige verbindingen die Forsythe maakt tussen dansvormen. De strenge, heldere lijnen van puur ballet worden verrijkt met de ruimtelijkheid van moderne dans en een ongewone sensualiteit in de contacten tussen de dansers.

Vanuit alle hoeken van het speelvlak verschijnen en verdwijnen andere dansers, achttien in totaal, netjes verdeeld over mannen en vrouwen. Tussen de groepen die elkaar afwisselen ontstaan momentane verbindingen, vooral kleine duetten waarvan de motieven doorgegeven worden aan anderen.

De titel Quartette van het tweede deel is wat bedrieglijk. Op het podium staan twee vrouwen -- Stefanie Arndt en Allison Brown -- en negen mannen, in wisselende combinaties, niet noodzakelijk kwartetten. De muziek is een contrastrijke vioolpartituur van Thom Willems, de huiscomponist van het gezelschap.

Meer dan in het eerste deel lijkt hier de sculpturale kwaliteit van beweging centraal te staan, met een haast barok karakter tot gevolg. De dans heeft immers een traag ritme, waardoor je aandacht gevestigd wordt op de uitgekiende composities van lichamen. Bewegingen van een danser vinden vaak een vervolg of net een tegenvorm in de beweging van anderen, zoals in barokke beeldengroepen.

Centraal in het stuk staat een duet met Arndt, gevolgd door een kwartet met Brown en drie dansers. Dat laatste fascineert door het paradoxale samengaan van gewicht en gewichtloosheid. Brown wordt heen en weer gezwaaid tussen haar partners, maar "zweeft" nooit echt op de wijze die je in ballet verwacht.

Integendeel voel je, in het gedragen tempo van de dans, de krachtsinspanning en de precisie van de beweging, en bovenal, het grote vertrouwen dat vereist is voor deze dans. Onmerkbaar ontstaat er zo tussen de dansers iets als een verhaal zonder plot, wordt de dans uitdrukking van een rijke schakering van emoties. Dat is alles wat je van een dans kan verwachten.

Nog op 27 mei (20 uur) in deSingel in Antwerpen, tel.: 03-248.28.28.

www.desingel.be