Date 1999-12-13

Publication De Standaard

Performance(s) King Kongs Dochters

Artist(s) Marijnen, Franz

Company / Organization KVS

Keywords kongs • bejaarden • meneer • dochters • king • marijnen • oudjes • bejaardenhelpsters • meggie • verpleegsters

Hedendaagse schikgodinnen in bejaardentehuis

Brussel -- King Kongs Dochters van Theresia Walser, te zien in de KVS in een regie van Franz Marijnen, toont hoe onmogelijk uitzichtloos bejaardenzorg in onze samenleving is.

Berta, Carla en Meggie zijn drie bejaardenhelpsters, die elk op hun manier ontzettend gefrustreerd zijn in hun job door het absolute gebrek aan maatschappelijke erkenning. Dat verwerken ze in wensdromen, maar ook door een eigen "werk van barmhartigheid''. Ze helpen bejaarden het hoekje om, maar laten hen vooraf nog een laatste ogenblik van glamour beleven door ze te verkleden als beroemde filmster.

In welke mate het hier om wrede wraak dan wel om barmhartigheid gaat, is niet te achterhalen. Hun verhaal neemt een onverwachte wending als een van de bejaarden een zwerver (Ronald de Bruin) in huis haalt als "vrijer''.

King Kongs Dochters is geen gemakkelijk te spelen tekst. Dat ligt niet aan het verhaal, maar aan de verschillende registers van de tekst. Soms is de tekst de platvloerse uitdrukking van de platvloerse gedachten van de personages. Elders drukken de woorden niets uit, maar zijn het ritueel geprevelde formules. "Maar dat is er dan ook weer zo mooi aan'', zegt meneer Keuvel te pas en ten onpas, alsof daarmee alle problemen opgelost raken.

Maar af en toe zijn de woorden van de personages ook, ondanks henzelf, onverwacht poëtisch. In veel gevallen werkt een zin zelfs op verschillende registers tegelijk. De tekst van de drie verpleegsters Berta, Carla en Meggie is bijvoorbeeld op het eerste gezicht enkel de uitdrukking van ordinaire ontevredenheid en walg. De haast precieuze verwoording ervan verleent hun onorthodoxe omgang met de bejaarden plots een vaag-mythische dimensie. Ze zijn niet alleen bejaardenhelpsters, maar een moderne variant van de schikgodinnen.

Een regie van deze tekst moet deze veellagigheid op een of andere manier recht doen. Dat lukt maar half. Marijnen kiest in zijn regie snel voor het schokeffect en het nadrukkelijk theatrale gebaar. De gefrustreerde geilheid van Meneer Albert en Meneer Pot worden bijvoorbeeld breed uitgemeten in spectaculaire beelden. Dat is zeker geen verkeerde lezing, maar je hebt te veel het gevoel dat de nadrukkelijkheid van de beelden de subtiliteit en humor van de tekst platdrukt.

Er is qua acteren een groot verschil tussen de verpleegsters en de oudjes. Simone Milsdochter, Bien De Moor en Katelijne Verbeke kiezen voor een sterk uitvergroot declamatorisch acteren, in de eerste scène dan nog staand bovenop een tafel. Het mag dan nog kloppen dat hun dialogen ver van realistisch zijn, en dus ook niet zo gespeeld kunnen worden, deze regiekeuze laat te veel subtiliteiten van de tekst in acteergeweld verzuipen.

Die keuze is des te vreemder omdat je in de Bottelarij als publiek heel dicht op de scène zit, zodat een heel gedetailleerd acteren, dat de vele aspecten en verzwegen onderstellingen van de tekst recht doet, perfect mogelijk is.

Hoewel effectbejag ook bij de oudjes niet helemaal weg is, wordt de regie vooral in deze scènes pertinent en bij tijd en wijle ook onthutsend. En dat heeft alles te maken met de krachtige aanwezigheid van de oude lichamen van de acteurs op scène. Marijnen verzamelde een buitengewone cast: Alice Toen, Mieke Verheyden, Tone Brulin, Bert André, Jan Pauwels en Josepha Verbeke verbeelden zeer concreet en tastbaar wat het betekent als niets nog werkt zoals het hoort. Als je alleen nog het verleden kan recycleren in je hoofd, en met het heden niets meer kan aanvangen. Als je op alle gebied hulpbehoevend als een kind geworden bent.

Hier bereikt de voorstelling de kracht en finesse die ze elders mankeert. Is King Kongs Dochters dan al een half geslaagde voorstelling, de scènes die slagen zijn zo buitengewoon dat ze de zwakke momenten in de schaduw stellen.

"King Kongs Dochter'' van KVS nog tot 23 december en dan weer van 5 tot 16 januari in de Bottelarij in Brussel (02-412.70.70).