Brussel -- Bij het ontstaan van onze "nieuwe steden" blijven de oude 19de-eeuwse wijken vaak verweesd en verscheurd achter. Open Stad, een initiatief van Antwerpen 93, nam de uitdaging aan om nieuwe architecturale en stedenbouwkundige middelen te ontwikkelen die deze situatie moeten onderzoeken en van antwoord dienen. Architectuurscholen uit binnen- en buitenland werken samen. Het onderzoek ging na 1993 verder, maar de aandacht verschoof naar Brussel. Een seminarie in de Beursschouwburg bekijkt de situatie na een jaar onderzoek.
De 19de-eeuwse gordel rond Brussel, meer in het bijzonder de industriële zone rond het kanaal -- met delen van Anderlecht, Molenbeek, Schaarbeek en Laken -- staat centraal in het werk dat studenten en leraars voor Open Stad verrichten. Die gebieden worden gekenmerkt door een bijzonder compacte vermenging van woonzones en grootschalige infrastructuren als spoorweginstallaties en industrie, met een intensieve vermenging van verschillende leefen werksferen als gevolg.
De aanzwellende groei van verkeersstromen, de invasie van allochtone bevolkingsgroepen, een nefast stedenbouwkundig beleid en groeiende speculatie hebben de genoemde wijken vaak achtergelaten als een verzameling van een verouderde of verlaten woningen en stedelijke leegten, in soms groteske collages. Onderliggend treft men vaak een zeer precair functionerend sociaal weefsel aan.
Uiteraard zijn die problemen niet te verhelpen vanuit een louter architecturaal standpunt. De reconstructie van een hypothetische oude stad is een onhaalbare kaart gebleken. Ze zou meer kwaad dan goed doen.
Open Stad moet de huidige stedelijke situatie in deze gebieden in al haar complexiteit, zelfs chaos, voor vol aannemen en met dit materiaal werken. En bij dit onderzoek moet de confrontatie tussen historische fragmenten en de dynamische, maar wilde ontwikkelingen van de tweede helft van deze eeuw in rekening worden gebracht.
Dit betekent dat de inzet van de discussie in brede zin ingaat op de relatie, tussen cultuur en ruimte. Hoe beide zich op elkaar articuleren, elkaar kunnen tegenspreken en beïnvloeden om op het einde van de twintigste eeuw stedelijkheid te (her)ontwikkelen.
Fascinatie
In het seminarie dat vandaag en morgen in de Beursschouwburg gehouden wordt, komt onder meer het werk aan bod van studenten van de Universiteit Gent, de KU Leuven, de UCL, La Cambre, Saint-Luc Bruxelles, het Henry Van De Velde Instituut Antwerpen en, uit het buitenland, het Berlage Instituut (Amsterdam) en Columbia University (New York). Commentaren komen van lesgevers als Elia Zenghelis en Richard Plunz. Zaterdag vanaf 17 uur is er een afsluitend debat.
Het seminarie opent met een lezing door Tony Fretton. Fretton is een Londense architect die verleden jaar in deSingel te gast was. Zijn benadering wordt geïnspireerd door het conceptueel denken in de kunst en door zijn fascinatie voor de rijkdom van het schijnbaar alledaagse van de banale stad.
Programma: vrijdag lezing Fretton om 12 uur, debat om 13 uur, presentaties kunstscholen van 14.30 tot 19.30 uur. Zaterdag: presentaties scholen van 11.15 tot 16.30 uur, daarna debat Beursschouwburg, A. Ortsstraat 20-28, 1000 Brussel.
