Date 1996-03-12

Publication De Standaard

Performance(s) De hongerkunstenaar

Artist(s)

Company / Organization Dito' Dito'

Keywords aktrices • puric • chelli • dermul • peyskens • bardos • hinderlijk • marginale • honger • tekst

Vier vrouwen in een ondraaglijk isolement

BRUSSEL -- De hongerkunstenaar, een tekst die Guy Dermul schreef voor teatergezelschap Dito' Dito', heeft, op een klein tekstfragment van een trapeziste na, niets te maken met de gelijknamige tekst van Franz Kafka. Wel gaat het over vier vrouwen die "op hun honger blijven zitten". Van de strategieën om te overleven met die figuurlijke honger maken zij, geschaard rond een tafel met een bak bier binnen handbereik, een full-time bezigheid.

De vier vrouwen die we zien -- Andréa Bardos, Saïda Chelli, Deti Peyskens en Vesna Puric -- zijn geen professionele aktrices, en zelfs, op Peyskens na, geen Nederlandstaligen. Bardos, Chelli en Puric kregen de rol van buitenlandse vrouwen die hier in een marginale positie beland zijn, terwijl Peyskens een oudere Vlaamse wouw speelt die aan lager wal is geraakt. Alle vier hongeren ze naar een wereld waar er minder haat en minder onverschilligheid is dan in ons koude West-Europa.

Zo'n wereld zou ook bevattelijker zijn, meer een huis om in te leven dan een onbegrijpelijke jungle waar steeds dezelfden het onderspit delven. De konversatie tussen de vrouwen zit bijgevolg barstensvol misverstanden. Die hebben alles te maken met het feit dat ze de gebeurtenissen rondom hen moeilijk kunnen duiden of plaatsen. Precies daarom ontaarden hun opmerkingen voortdurend in dovemansgesprekkèn.

Vaak trilt daarin de invloed van Gerardjan Rijnders door: hoe die van het misverstand een stijl gemaakt heeft. Bij Dermul is de onderliggende boodschap van die bittere "comedy of errors" dat steeds meer mensen door groeiend egoïsme en ongekontroleerde hebzucht in een ondraaglijk isolement gedrukt worden. De "cocoon", een bordkartonnen huis bekleed met langharige rode pluche waar de vier aktrices bij aanvang uit opduiken, is dan een magere troost.

Hinderlijk

Dermul hangt een beeld op van een verwarrende, onzekere, koude en cynische wereld. Dat mag tot op zekere hoogte kloppen en er mogen dan wat aardige vondsten in de tekst zitten, als geheel irriteert het. Een overmaat aan goede intenties en politieke korrektheid (marginale, buitenlandse vrouwen of minderheden in de derde macht) verspreidt al snel een onaangename geur van heiligheid en patronaatstoneel.

Vreemd genoeg counteren de vier vrouwen op het podium deze overmaat aan goede bedoelingen met een onweerstaanbare anarchie. Het is een vreemde en charmante mengeling van amateurisme en onbekommerd spelplezier, los van welke dramaturgische bekommernis ook. De persoonlijkheid van de aktrices weegt erg sterk, ten koste van de tekst en de rol die ze er in spelen. Het akteren schuift als het ware volledig over de tekst heen, een wrijving die hinderlijk overkomt.

Als de aktrices op dreef zijn, slepen ze hun tekst als een loodzwaar blok mee. Op betere momenten in de tekst houden ze dan weer zo hardnekkig aan hun "rol" vast dat ze het taalspel van vergissingen en verschuivingen in de tekst kompleet ondergraven. Kortom, dit is een voorstelling waarvan de afzonderlijke bouwstenen best wel tot iets hadden kunnen leiden, maar waar een kritische blik in de uiteindelijke montage volledig mankeert. Het resultaat is nogal kakofonisch, met een overdaad aan goede intenties.

Antwerpen, Monty, woensdag 13 maart - Gent, Vooruit, dinsdag 19, woensdag 20 en donderdag 21 maart - Brussel, Beursschouwburg, vrijdag 29 maart. Later ook in 't Stuc Leuven en andere steden.