BRUSSEL -- Meg Stuarts "Disfigure Study" was dé revelatie van het dansfestival Klapstuk '91. Stuart vestigde zich later met haar gezelschap Damaged Goods in Brussel. Haar eigengereide en vaak ontstellend-objektieve kijk op het (dansend) menselijk lichaam leidde al snel tot een berg beschouwingen waaronder het werk_ bedolven raakte. Wie weet nog hoe Disfigure Study werkelijk was? Een remake in een klein retrospektief van Meg Stuarts drie grote koreografieeën laat nu toe alle "idees reçues" te toetsen aan het werk zelf.
Heuglijke vaststelling: het werk blijkt niets van zijn aktualiteit of kracht verloren te hebben. Verbazend genoeg lijkt het zelfs, bij een hernieuwde kennismaking, alsof je een totaal nieuwe koreografie te zien krijgt. Nochtans is de enige wijziging de wissel van twee van de drie dansers. Naast Meg Stuart staan nu Florence Augendre en Fabian Galama op scène, in plaats van Carlota Lagido en Francisco Camacho.
Natuurlijk is het lang geleden dat deze voorstelling hier nog te zien was, maar dat is niet de hoofdoorzaak van de verrassend nieuwe indruk die de herneming maakt. Disfigure study zit zo vol details dat er bijna geen beschrijving van te geven valt: Daarom onthoud je er vooral enkele sterke beelden van en vergeet je de rest, tot je het 'werk' terugziet. Dan merk je dat het complexer en rijker is dan de vele beschouwingen die eraan gewijd werden. En ook, dat het veel meer "dansant" is.
Overrompelend
Die overrompelende veelheid aan details raakt trouwens de essentie van het werk. Meg Stuart toont ons lichamen die met meer verwijzen naar "iets anders", een innerlijke beleving bij voorbeeld, maar op een vervreemdende, storende manier pure lichamelijkheid, pure massa worden. Het menselijk gelaat maakt zich slechts af en toe los uit die vervreemding om een zekere herkenbaarheid aan deze anonieme lichamen te geven. Maar dat is slechts een tijdelijke zinsbegoocheling.
In het derde deel van het stuk kruipen Stuart en Galama steeds sneller een achtervolging achter elkaar aan, als een raar soort spinnen. Uiteindelijk belanden ze in een lichtvlak, naast elkaar gezeten. Ze kijken het publiek recht aan, maar als je op dat ogenblik een veruitwendiging van de innerlijke beleving van wat eraan voorafging zou verwachten, vergis je je. Hun gelaatstrekken verkrampen tot spastische grimassen, waarvan niets meer af te lezen valt. Het beeld valt uiteen in onbegrijpelijke details.
Hoe kan zo'n voorstelling op het moment dat je ernaar kijkt als zeer dansant ervaren worden, terwijl ze in de herinnering zeer snel uiteenvalt in treffende, maar verspreide beelden? Wellicht omdat deze stuikelende lichamen samengebracht zijn in een zeer bestudeerde opbouw.
Mysterie
De belichting isoleert vaak delen van het lichaam, om een hand, een voet of een arm vanuit stilstand een eigen verhaal te laten vertellen. Zo'n eenvoudige beginmotieven worden dan steeds verder uitgebouwd, tot uiteindelijk het hele lichaam van de dansers mee in zicht komt. De bewegingen worden daarbij steeds chaotischer en complexer, en vergroten zo het mysterie, van de uitgangsbeelden.
Die vergroting van het blikveld wordt zeer bewust, en stap voor stap opgebouwd, om je mee te slepen in de vreemde wereld van "stomme lichamen". En precies die sterke architektuur van het ogenschijnlijk willekeurige verleent de voorstelling op een paradoksale manier haar dansante karakter.
Bij hernieuwde kennismaking wordt trouwens duidelijk dat veel van de beelden van Stuarts laatste werk, No one is watching, waar het scènebeeld en de koreografie veel meer opengetrokken zijn, zeer dicht aanleunen bij de uitgangspunten en vormprincipes van dit eerste werk. Waar velen een breuk zagen in het oeuvre blijkt er vooral kontinuïteit te zijn. Voor wie belang stelt in dit eigenzinnige oeuvre is een (hernieuwde) kennismaking met Disfigure Study daarom een absolute must.
"No one is watching" van Meg Stuart is nog te zien in het Lunatheater op vrijdag en zaterdagavond, telkens om 20.30 uur. "Disfigure Study" is later nog in Berchem, Tongeren, Torhout en Leuven te zien.
