BRUSSEL Het gezelschap "De Parade" werkt al enkele jaren aan een reeks voorstellingen rond het tema begeerte. De gemeenschappelijke titel van deze stukken, Journalistiek werk, is gïnspireerd door de intensieve research die regisseur Rudi Meulemans en akteur Willem Carpentier voor hun Scripts doen naar markante figuren en gebeurtenissen op dit gebied. Het lag bijna voor de hand dat ook Freud ooit de revue zou passeren: de laatste voorstelling in de reeks wordt Herinneringen aan de Donau, een projekt rond Freud en nazisme. Als inleiding bij dit laaste deel prezenteert de Parade nu al: Freud: Notities. Het is een leuk voorstelling geworden. Er wordt je een blik gegund in de interne keuken van het akteerbedrijf. Een aantal "idées reçues" over terapie worden tussendoor sterk geïroniseerd.
Een fait-divers uit de filmwereld is de kapstok waar het hele stuk aan opgehangen is. Ooit vroeg regisseur John Huston aan Jean-Paul Sartre een script te maken voor een film over Freud. Alleen al vanwege de lengte vond Huston het onbruikbaar. Hij brouwde er een eigen versie van. Exit Sartre. Het enige goede idee van Sartre, volgens Huston, was om Marilyn Monroe Dora, de hysterische patiënt, te laten spelen. Maar die mocht dan weer niet van haar analist.
Freud zelf werd gespeeld door Montgomery Clift, die op dat ogenblik door een auto-ongeval en drankmisbruik niet goed meer bij zijn hoofd was.
Het verhaal bevat in essentie alle vragen die de Parade met deze voorstelling het publiek voor de voeten gooit. Bij voorbeeld: hoe vertel je het verhaal van Freuds ontdekkingen. In welke mate spelen de konventies van het genre en de akteurs zelf parten bij het vertellen van zo'n verhaal. Willem Carpentier als Huston en Caroline Rottier als zijn vriendin of regie-assistente vertellen met kennelijk plezier de voorgeschiedenis van de film en spelen er stukken uit.
De opeenvolging van die scènes, met zijn patiënt Dora, met Freuds echtgenote, met zijn vrienden Breuer en Fliess, respekteert grosso modo wel de werkelijke feiten van Freuds leven, maar de nood aan spanning en (melo-)drama haalt het van het verlangen om Freuds moeizame ontwikkelingsgang goed te duiden. Een patiënt die uit het raam springt of het feit dat Fliess lichtjes getikt was, blijken veel interessanter.
Akteursverdriet
Bijna onmerkbaar treedt een verschuiving op in het stuk. Het verhaal van de film wordt geleidelijk overwoekerd door dat van het maken van dit stuk. Losse opmerkingen tussendoor over terapie, over het verschil tussen film en teater -- waarin op een grappige manier allerlei gemeenplaatsen daarover aan de orde zijn -- blijken steeds vaker direkt te verwijzen naar de konkrete situatie van deze twee akteurs, Carpentier en Rottier, in dit stuk. Terwijl ze het verhaal van de ontdekking van het overdrachtmekanisme, zoals Huston het zag, spelen, is die overdracht zelf ten volle werkzaam in hun spel.
Na een hartstochtelijke ontmoeting tussen Freud en Martha, zijn echtgenote, maakt Rottier enkele terloopse, en vooral vage opmerkingen over Carpentiers spel. Nog maar net gaat Carpentier daar wat aarzelend op in, of Rottier beklaagt zich al dat ze beter niets had gezegd. Carpentier vliegt dan weer uit dat ze beter eens zou zeggen wat ze wou zeggen.
Dit spelletje akteerneurose en -paranoia gaat maar door, tot het einde van de voorstelling. Alle Freudscènes die van nu af komen, worden door deze animositeit gekleurd.
Op een prettige manier maakt deze kleine voorstelling, met haar verschuivingen in personnages en verhaal, duidelijk hoeveel angels en voetklemmen er liggen op de weg naar een eenduidig en helder betoog. Meer zelfs, dat helder en eenduidig betoog wordt door het voortdurend in allerlei slinkse vermommingen opduikend verlangen steeds meer onbereikbaar.
Het eigen verlangen van de akteurs blijkt daarentegen de "hidden agenda" van de voorstelling, van elke voorstelling(?), te zijn.
Nog te zien in de zaal van de Parade, Hoogstraat 13 in 1000 Brussel, tot 20 maart, telkens om 20.30 uur. Naar aanleiding van het overlijden van de cineast Derek Jarman herneemt de Parade op zondag 6 maart de voorstelling "Modern nature", met dagboekfragmenten van Jarman.
