Date 1993-12-12

Publication De Standaard

Performance(s) Microkosmos

Artist(s) De Keersmaeker, Anne Teresa

Company / Organization Rosas

Keywords

"Microkosmos" keerpunt in evolutie Rosas

BRUSSEL -- Rosas brengt opnieuw "Microkosmos" een voorstelling uit 1987. Ik geloof dat ze, zowel voor kijkers die de creatie zagen als voor wie alleen het latere werk van Rosas kent, erg verhelderend kan zijn. Zoals wel vaker met het werk van Rosas gebeurd is, werd pas achteraf opgemerkt dat deze voorstelling een scharnierpunt betekende in de ontwikkeling van de groep. Ze toont hoe het bijne precieuze weefsel van patronen en bewegingen van voorstellingen als "Achterland" en "Mozart" ontstaan is uit een geduldig onderzoek.

Microkosmos kreeg in 1987 het epitheton "dansconcert" mee, omdat de ruggengraat van de voorstelling gevormd wordt door drie verschillende, lieve uitgevoerde muziekstukken, gewoon naast elkaar geplaatst zoals in elk muziekconcert. Bij het eerste en derde deel, Microkosmos voor twee piano's en Quatuor nr.4 voor strijkkwart van Bela Bartok wordt ook meegedanst. Ligeti's Monument/Selbstporträt/Im zart fliessender Bewegung voor twee piano's is een zuiver muzikale uitvoering.

De voorstelling werd opgespannen tussen het eerste deel, een nieuw duet voor een man en een vrouw, en het laatste deel, voor vier danseressen. Dat laatste deel was strikt gesproken geen nieuwe choreografie maar een herneming van een belangrijk deel van de gedanste fragmenten van Bartok/Aantekeningen uit 1986.

Het laatste deel van Microkosmos is daarmee de laatste voorstelling van Rosas waarin je vrouwen in een nagenoeg volledig unisono ziet dansen. Niet alleen was Microkosmos de eerste maal dat het gebruik van (live)muziek zo nadrukkelijk gethematiseerd werd, het was ook de eerste maal dat een man meedanste.

De personages die door de choreografie gaan schemeren zijn nog geen volwassen vrouwen, maar ook geen kleine meisjes; ze hebben al weet van mogelijke relaties met mannen, maar zijn er niet echt aan toe. Voorlopig dansen ze wat samenzweerderig samen hun dromen angsten uit; af en toe spelen ze hun onhandige onvolgroeidheid brutaal en uitdagend-overdreven uit.

Het duet tussen man en vrouw in het eerste deel staat haaks op deze wereld: het unisono is definitief verbroken. Het treedt ook puur-koreografisch niet meer op de voorgrond in latere voorstellingen. Een droomwereld is vervangen door gedeelde ervaringen tussen man en vrouw. "Tussen hen in liggen vele, ook onuitgesproken dingen die zich in hun korte ontmoetingen geaccentueerd door Bartoks gebald-gebroken muzikale schriftuur ontladen en weer opladen", zoals Marianne van Kerkhoven schrijft bij de inleiding.

Verhelderend

De herneming van dit stuk gebeurt met nieuwe dansers, op Johanne Saunier na, en nieuwe muzikanten, pianisten Jean-Luc Fafchamps en Jean-Luc Plouvier, en het Duke String Quartet. In de opbouw van het Rosas-repertoire is deze voorstelling een belangrijk moment. Dat ving aan met zeer sobere middelen zoals beperkt, sterk gestileerd maar toch zeer herkenbaar bewegingsrepertoire.

Door de enscenering, een kale ruimte met witte wanden en kaal licht als van een feestzaal ergens een school in de provincie, springt het op-elkaar-aangewezen-zijn van muziek en dans hier veel nadrukkelijker in het oog dan in latere voorstellingen.

De hernieuwde kennismaking blijft een bijzonder evenement. Zij reveleert de spanning die er bestaat tussen de choreografie met haar ijzersterke, bijna wiskundige logica, en de uitvoerders. In het Microkosmosduet, bijvoorbeeld, werd Jean-Luc Ducourt vervangen door Mark Bruce. Bruce heeft een meer timide, kleinere aanwezigheid dan de bruuske, kopstoten gevende en schijnbaar ongecoördineerde Ducourt. Bruce wacht meer af, heeft een meer naar binnen gerichte blik. Als Saunier over de voorrand van de scène naar hem toe dartelt, zie je hem aarzelen, zich opspannen voor een reactie die altijd een fractie uitgesteld lijkt. Hij schijnt zich ook veel beter bewust te zijn van zijn kracht als hij Johanne Saunier wegduwt van de eerste lijn.

Al deze kleine verschillen, niet meer dan rimpelingen op een zeer strikte partituur, maken van dit soort voorstellingen meer dan wat amusement: een belevenis.

Nog te zien in het Brusselse Luna-teater tot en met 16 december, telkens om 20 uur, en in Antwerpen in DeSingel op 21 en 22 december.