Date 1992-02-07

Publication De Standaard

Performance(s) Erts

Artist(s) De Keersmaeker, Anne Teresa

Company / Organization Rosas

Keywords erts • stella • nieuws • aantrekking • vrouwen • tema • mannen • vooraan • live-stemmen • groepsoptreden

Rosas plaatst in "Erts" oude tema's in nieuw verband

BRUSSEL -- Erts, de nieuwe kreatie van Rosas, in een koreografie van Anne Teresa De Keersmaeker, herneemt tema's en beelden uit de twee vorige voorstellingen. De mannen zijn als het ware uit Achterland overgebracht, uit Stella komen de personages van de vrouwen. De bekende elementen en de vertrouwde bewegingstaal van De Keersmaeker worden echter in een totaal nieuw scenisch verband gebracht.

Het opvallendste is wel dat tv-schermen en grote beeldschermen een tweede en zelfs derde beeldruimte openen, die radikaal verzelfstandigd is. Het teatrale, hysterische, aanstellerige dat bij Stella vorm en inhoud tegelijk was, is hier "kinema" (ook weer letterlijk en figuurlijk) geworden.

Nathalie Million steelt de show in een verhaal met als rode draad de verleiding van een man. Daarbij blijft het wel voortdurend een open vraag of het haar nu te doen is om haar impact op die man of de indruk die ze op anderen (de zaal) kan maken. Haar veelzeggende mimiek is in alle geval minstens even vaak op de camera als op haar partner gericht.

Wat daadwerkelijk op de scène gebeurt, wordt daarom bijna een blik achter de schermen, een kijk op gevoelens en gebeurtenissen die gewoonlijk achter het vertoon verscholen blijven. De relatie tussen scherm en scènegebeuren wordt vaak door een verdubbeling van de klankband door live-stemmen gelegd. Alsof het zo berekend werd, gaat de livestem de filmstem altijd even vooraf, langere of kortere tijd naargelang het belang van het gezegde.

Op de scène is er eigenlijk nauwelijks of geen kontakt tussen mannen en vrouwen. De behandeling van beide groepen verschilt ook fundamenteel. De vrouwen zijn veel meer als individu aanwezig, in verschillende soli. Maar ook als groep gaat er een soms bijna intimiderende werking van uit. Als ze helemaal vooraan op een lijn, in strakzittende zwarte pakjes, sfinksachtig en tergend langzaam bevreemdende poses aannemen, is er geen groter kontrast denkbaar dan met het groepsoptreden van de mannen. Dat doet altijd -- ondanks een geraffineerder koreografie op bij voorbeeld van Beethovens Grosse Füge -- wat jongensachtig, springerig en zelfs nogal mallotig aan.

De mannen zijn achtergrond, klankbord voor de vrouwen. En toch is er een onontkoombare aantrekking tussen die twee werelden. Een filmbeeld suggereert dat: terwijl de vrouwen vooraan staan, zie je op het scherm een man die voortdurend met zijn ogen wegvlucht, maar tersluiks toch altijd weer naar de camera terugkeert. De grondlaag van die aantrekking is het tema van de voorstelling. I'm waiting for my man van de Velvet Underground is het leitmotiv.

De voorstelling wordt deze keer ondersteund door muziek van Webern, Schnittke, en van Beethoven, live uitgevoerd door het Arditti String Quartet. Maar de muziek, in de dansfragmenten nog steeds van kapitaal belang voor de koreografische struktuur, is niet zo prominent als in vroegere stukken. Erts kondigt nieuwe wegen aan in het werk van Anne Teresa De Keersmaeker.

Tot zover het goede nieuws. Het minder goede nieuws is dat de voorstelling nog op vele plaatsen mank loopt, en niet alleen door technische tekortkomingen, al waren die vaak storend. Dat is op zich niets nieuws, de voorstellingen van Rosas maken altijd nog een sterke ontwikkeling door na de première.

Maar deze keer kreeg ik zelfs het gevoel dat de dansers zich hun partij nog niet helemaal eigen gemaakt hadden. Dat maakte de voorstelling houteriger, mechanischer dan bij voorbeeld de eerste voorstellingen van Stella, die uitblonken door de persoonlijke manier waarop de danseressen toen tastbaar aanwezig waren. Erts is veelbelovend en fascinerend werk, maar ook "work in progress".

Nog te zien in de Hallen van Schaarbeek, vanavond om 20 u. Later op het jaar is de voorstelling op diverse plaatsen te zien.