BRUSSEL -- De aktrice Marlies Heuer maakte een teaterbewerking van de roman E stato cosi van de Italiaanse Natalia Ginzburg, en speelt die, onder de titel Gebeurd in Turijn, samen met de akteurs Tom Jansen en Dik Boutkan. In enkele simpele, messcherp afgewogen dialogen tussen een vrouw, een man en zijn vriend, wordt het verhaal van de teloorgang van kommunikatie in een huwelijk trefzeker neergezet. De vrouw maakt aan dit navrante verhaal een einde door haar man tussen de ogen te schieten. De speelstijl en regie maken van het kijken naar deze verdorde mensen een schitterende maar vooral onthutsende voorstelling. Zij was te zien in de Beursschouwburg en is volgende week in 't Stuc.
De karige woorden die de personages uitwisselen, verliezen het in belang van de stiltes. Wat niet gezegd wordt, springt voortdurend van tussen de zinnen uit. Uitwisseling kan je deze gesprekken trouwens niet noemen, eerder kruisende monologen, vragen die niet beantwoord worden. De vergelijking met sommige teksten van Tsjechov, maar ook met de pijnlijke komedies van Gerardjan Rijnders dringt zich vaak op, zeker waar de banale zinnetjes bijna het symbool zelf worden van een falende poging tot gesprek tussen man en vrouw.
Twee monologen van Albina en Alberto geven de uitgangsposities aan van deze mensen. Albina is een vrouw van dertig, niet bepaald aantrekkelijk en nogal teruggetrokken. Ze maakte een fatale vergissing: ze nam haar wens dat iemand verliefd was op haar voor werkelijkheid. Tegen het advies van een nichtje in trouwde ze met een man die haar de stabiliteit noch de warmte kon geven die zij wilde hebben. Te laat konstateert ze dat het een droom was waarmee ze huwde, en dat haar man nooit zei dat hij van haar hield.
Alberto (Tom Jansen) is veel ouder, maar verhard in een paar jongensdromen. Hij houdt van plaatsjes bij het meer, charmeert vrouwen met zijn tekeningen en is voor de rest met allerlei "bezig", alsof hij een innerlijke leegte wil stofferen zonder er ooit in te slagen iets werkelijk te doen. Dat hoeft wegens zijn rijkdom ook niet. Alles bij de man is doortrokken van een vage ontevredenheid die hij nauwelijks in bedwang kan houden door dwangmatige rituelen.
Tom Jansen zet dat met een paar tics neer. Het voortdurend meticuleus verwisselen van schoenen met pantoffels, het gevit over slecht gestreken hemden en de povere kookkunst van Albina. Het zijn pleisters op een houten been.
Eenvoud
In zijn verleden is er wel een moment dat hij koestert: een affaire met een geliefde, nu ook ongelukkig getrouwd. Regelmatig verdwijnt hij voor lange periodes naar die vrouw. Maar uit een onbestemde vrees of uit gewoontedwang neemt hij nooit een beslissing om definitief te vertrekken. Als een ritueel begint hij af en toe te pakken om weer uit te laden. Op een bepaald moment blijkt dat zelfs deze passie van twijfelachtig allooi is. Ooit dacht hij zich voor het hoofd te schieten wegens de vrouw, maar dat bleek niet meer dan een fantazietje. Ironisch genoeg wordt hij met datzelfde pistool door zijn echtgenote vermoord.
De vriend van Alberto, Augusto (Dik Boutkan), was medeplichtig aan het revolveravontuur, als tweede aspirantminnaar van Alberto's oude liefde. Hij is daardoor ook zowat zijn kwade geweten geworden, de man die voortdurend rondhangt met de vraag waarom deze twee nu eigenlijk getrouwd zijn.
Het decor is bijna een droomfoto van een echtelijk bed in een luxueuze slaapkamer. De extreme eenvoud van deze enscenering zet de geleidelijke onttakeling van de relatie op een geraffineerde manier kracht bij. Van het mooi opgemaakte bed, de randstroken, de sprei, de hoofdrol en de schilderijtjes boven het bed blijft steeds minder over. Een na een nemen Albina en Augusto ze weg.
Maar wat deze voorstelling weergaloos -- en even goed gênant -- maakt, is het spel en de regie van Wanda Reisel. Het gebrek aan een andere emotie dan doffe wanhoop reduceert de mimiek tot zenuwtrekken in uitgestreken gezichten. Met een uiterste ekonomie aan middelen wordt elk woord en elk gebaar geplaatst. Naarmate er meer voorwerpen verdwijnen, stapelen de schaarse woorden zich op als stukken in een verpletterend rekwisitoor in een faillissement.
Nog te zien in Leuven, 't Stuc, Van Evenstraat 2D, op maandag 14 en dinsdag 15 januari, telkens om 20 u. 30.
