Date 1990-05-11

Publication De Standaard

Performance(s) Pygmalion

Artist(s)

Company / Organization Nieuw West

Keywords boutkan • fantazie • jongewaard • houtappels • graaf • rob • spelletje • hakkelende • ijzerdraadhekken • voze

Nieuw West speelt perverse Pygmalion

BRUSSEL -- Pygmalion van Rob De Graaf, gespeeld door het Amsterdamse gezelschap "Nieuw West" zal je zeker niet verwarren met het gelijknamige stuk van Shaw. Het verhaal van een verzuurde professor die na een weddenschap een meisje uit de achterbuurt opvoedt tot een elegante dame, en vervolgens verliefd wordt op zijn eigen kreatie, is in dit stuk omgebouwd tot een sterk teatrale, homo-erotisch getinte handeling tussen twee oudere mannen, Martien Jongewaard en Dirk Boutkan, die de strenge leraar spelen, en een nog zeer jonge en onschuldig ogende Frank Houtappels.

Over de werkelijke toedracht van de situatie geeft het stuk geen aanduidingen, de personages hebben geen maatschappelijke of andere kontekst. De werkelijkheid is die van de gesloten kooi op de scène, opgebouwd uit ijzerdraadhekken en op een kitscherige manier met doeken, vaag-impressionistische bloemschilderijen en afgedankte meubels opgesmukt.

Een gekunsteldheid die op een merkwaardige manier korrespondeert met de gekunstelde manier waarop de drie hun fantazie over onschuld, begeerte en bloed opwekken en prikkelen door hun woorden.

Frank Houtappels is de pupil die door Jongewaard en Boutkan eerst aan de ketting wordt gelegd, en dan later, verkleed als meisje, verder wordt "opgevoed".

De voorstelling blijft altijd een spel van woorden. De uitbeelding van de fantazie wordt gekenmerkt door een grote terughoudendheid, Wat meer is, als toeschouwer blijf je voortdurend de stunteligheid van de personages, de triestheid van het spelletje zien. Wat de akteurs tonen, is de werkelijkheid van hun fantazie, het voze decor, het hakkelende, het grove gefilozofeer, de vettige middelen die ze nodig hebben om hun spelletje gaande te houden. Wat zich in hun hoofd afspeelt, moet je afleiden uit hun woorden.

Het stuk kent een bijzonder onheilspellend einde: Jongewaard en Boutkan, gegrepen door een fantazie om de jongen in tweeën te delen, elk de helft, en met zijn bloed een heilig brood te bakken, vermoorden hem ook werkelijk. Maar de beteuterde vaststelling dat hun speeltje er nu niet meer is, verdrinken ze dadelijk in weer nieuwe litanieën over het leven na de dood.

Pygmalion van Nieuw West is provocerend, koketteert als het ware met de duistere, perverse, verzwegen zijden van Shaws verhaal over opvoeding en liefde. De rauwe direktheid waarmee de drie akteurs het spel spelen, geeft het iets van de onthutsende kwaliteit die films van Pasolini soms hebben. De toeschouwer moet dus echt wel tegen een stootje opgewassen zijn.

"Nieuw West" speelt vanavond en morgenavond een ander stuk van Rob De Graaf, "Lever", in de Beursschouwburg in Brussel, om 20 u. 30.