Date 1987-10-21

Publication De Standaard

Performance(s) Nadir

Artist(s) Populaire, Alain

Company / Organization Théâtre Impopulaire

Keywords nadir • bloem • introspektief • impopulaire • leegheid • proces • gebaren • gedroogde • symbolentaal • hoesten

Symbolizeringspoging van diepste: "Nadir" door het "Théâtre Impopulaire"

LEUVEN -- Iedereen zal wel eens zo'n moment hebben dat je met lichte ontzetting vaststelt dat je niet meer weet wat je een dag lang gedaan hebt, of zelfs een hele week of een maand. De rekonstruktie van zo'n -- vaak ook niet zo prettige -- periode wordt dan een langzaam, tastend terughalen van de gebeurtenissen en hun emoties, die in een verdomhoekje waren blijven staan. "Nadir" van het Théâtre Impopulaire is een voorstelling die in reële tijd zo'n introspektief proces laat verlopen. Een langzaam, bedachtzaam, ritueel is misschien het woord, terug traceren van gebaren om de emoties ervan op te roepen en te proeven.

Waarmee meteen gezegd is dat deze voorstelling, zonder muziek en kwasi zonder enige visuele aankleding, biezonder veeleisend is voor de toeschouwer. Twee vrouwen, Isabelle Dumont en Claudine Sorin, voeren een aantal handelingen in een uiterst traag tempo uit, en herhalen elke beweging meermaals. Op de duur leidt dat tot een soort mentale leegheid bij het kijken, de gebaren van tederheid en afwijzing verliezen door de stilering, het tempo en de herhaling nagenoeg alle evidente betekenis.

Meer zelfs, de opbouw in een tiental scènes waarin dezelfde gebaren herhaald worden, leidt tot een enorme voorspelbaarheid. Die is er zelfs al bij de eerste, en enige niet herhaalde scène. De twee vrouwen schrijden, met gedroogde bloemen in de hand, elk vanuit een hoek van de scène, naar het midden. Als de ene bloem na bloem op de grond laat vallen, verwacht je precies wat er ook gebeurt: de andere laat het hele pak, op een bloem na, ineens vallen.

Het is regisseur Alain Populaire (zijn echte naam) er dus duidelijk niet om te doen op welke wijze dan ook te amuseren, te verbazen, te estetizeren of te vertellen. Zijn taal is een symbolentaal, symboliek die draait rond de nadir, de andere zijde van het zenit, het dieptepunt. Eens de bewegingen van alle verwijzende betekenis vrij gemaakt zijn, kan je als toeschouwer die leegheid weer opvullen vanuit de konfrontatie met je eigen deelneming aan het spektakel.

Nu lijkt de ruimte van de Vlamingenstraat mij iets te groot om dat soort intimiteit echt te laten ontstaan. Het is voldoende dat iemand begint te hoesten of te babbelen, of de zorgvuldig opgebouwde sfeer spat als een zeepbel uit elkaar.

Het is ook een beetje, voor mij althans, de vraag welke waardering je voor dit soort ritueel teater kan opbrengen; het is essentieel dat de vreemdheid/herkenbaarheid ervan op een zeker ogenblik zo'n fascinerende kracht krijgt dat er bij de toeschouwers een gelijkaardig introspektief proces op gang wordt gebracht als dat wat tot de voorstelling heeft geleid. En dat ligt voor iedereen dan weer nogal verschillend.

Misschien is bij dergelijk teater de maker te veel met zichzelf bezig om nog werkelijk met teater bezig te kunnen zijn, zodat het een celebratie onder gelijkgestemden wordt. Over het introspektieve proces spreken in een teatrale vorm is iets anders dan dat proces op symbolische manier oproepen en uitlokken. Het is een doelstelling die artistiek, maar ook intrinsiek tot mislukken gedoemd is.