BRUSSEL -- Het BKT is na lang stilzwijgen terug van weggeweest met De ambassadeur van Slawomir Mrozek. Dit stuk, het eerste in een reeks van drie over mensenrechten van Oosteuropese auteurs, is een koproduktie met de KVS. Die samenwerking heeft, zegt het BKT, veel te maken met de benarde financiële situatie van het gezelschap. En inderdaad, aan het decor van dit stuk merkt men dat financiële beperkingen een bredere opzet van de kreaties lelijk in de weg staan. Dat wordt echter ruim gekompenseerd door de evenwichtige, klassieke regie en het uitstekende akteerwerk in De ambassadeur.
Het verhaal zelf heeft enkele zeer vreemde, bijna surrealistische trekjes meegekregen, hoewel men zich tijdens de opvoering voortdurend zit af te vragen, vooral door de goed opgebouwde karakterontwikkeling van de protagonist, zijn vrouw en zijn ambassadesekretaris Othello, in hoeverre het geschetste klimaat en de vertegenwoordiger van de stalinistische heilstaat niet hooguit een lichte karikatuur zijn van een de facto hallucinante wereld.
De Westerse ambassadeur (Daan Hugaert) in een niet nader genoemde (Oosteuropese) staat is een vermoeide en cynische bureaukraat. Hij verbergt zijn ongeloof in de wereld die hij vertegenwoordigt achter een muur van vormelijkheid, ontleend aan zijn hoge komaf. Dat ongeloof bestrijdt hij met een blasé-misprijzen voor de wereld -- dat in eerste instantie afstraalt op de maatschappelijk minder fortuinlijke ambassadesekretaris (Arthur Semay) -- alsof alles uiteindelijk maar een spelletje blufpoker is zonder werkelijke inzet.
Een dissident komt om asiel vragen in de ambassade. De ambassadeur weet geen raad met de man, want die steekt geen welriekend discours af over Oost-West-tegenstellingen in de politiek, maar wil weg omdat zijn morele integriteit bedreigd wordt door het totalitair regime. Weet de ambassadeur daar al geen weg mee, het wordt nog veel moeilijker als zijn vrouw (Gilda De Bal) hem komt zeggen dat ze hem verlaat. Na gesprekken met de vluchteling heeft ze immers begrepen dat ze iets nodig heeft om in te geloven om te kunnen blijven leven. En dat vindt ze niet bij de ambassadeur.
Nuance
Ondertussen wordt de ambassade van de buitenwereld afgesneden. Terwijl geleidelijk alle zekerheden van de ambassadeur instorten, brengt de dissident hem op een naief-eerlijke manier het inzicht bij dat de impasse waarin hij verkeert enkel op te lossen is door zijn cynisme af te schudden. Het einde laat vermoeden dat de ambassadeur inderdaad een grondig veranderde houding heeft aangenomen, al blijft hem op dat ogenblik materieel niets meer over.
Regisseur Mare Bober heeft dit gegeven met veel nuancering op de planken gezet. Het was mogelijk geweest er een pamflettaire vertoning over het verval van waarden in het Westen van te maken, maar hier is gekozen om zeer sekuur een aantal karakteristieke konfliktsituaties zo akkuraat mogelijk weer te geven, zonder gemakkelijk typetjes neer te zetten. Op die manier wordt het karakter van een realistische fabel alle eer angedaan, en wordt er zeer dicht tegen de vermoedelijke intenties van de schrijver aan gewerkt. Een vleugje (zwarte) humor erbij maakt het geheel, ondanks de vrij sombere toon, verteerbaar.
Nog te zien elke woensdag, donderdag, vrijdag en zaterdag om 20 u. 30 en zondag om 15 u., tot 21 december in het BKT, Kapellemarkt 8, 1000 Brussel. Tel. 02-511.80.75.
