Date 1986-11-28

Publication De Standaard

Performance(s) Woont hier A. Hitler?

Artist(s) Hageman, Harrie • Zegveld, Peter

Company / Organization

Keywords hageman • kommen • zegveld • hitler • nazi-duitsland • afroepen • emmers • woont • nummers • amusante

"Woont hier A. Hitler?" een open performance

LEUVEN -- "Woont hier A. Hitler?" is een stuk dat duidelijk de origine van de uitvoerders -- beeldende kunst en performance -- verraadt. Met een bewonderenswaardige ekonomie van middelen slagen de Nederlanders Harrie Hageman en Peter Zegveld, te gast in 't Stuc, erin een amusante en visueel zeer mooie voorstelling op te bouwen.

Dat "amusante" lijkt nogal in tegenspraak met de eerder lugubere titel. En ook met de publieksopvang: op elke zetel ligt een genummerd briefje, en terwijl het publiek binnenkomt, hoort men door de luidsprekers een grafstem de nummers met enige tussenpozen -- als oproepen om voor een verhoor in een koncentratiekamp te verschijnen -- afroepen. Maar de bedoeling van de makers om via een reeks impressies hun afschuw en verbazing over praktijken in Nazi-Duitsland weer te geven, blijft afgezien van deze nogal duidelijke hint, in het vage.

Met enig interpreteerwerk is een houterige dans op "Bier und Schnaps"-muziek en het zingen van het koraal "Ich will bei Jesu bleiben" terwijl het afroepen van de nummers op de achtergrond doorgaat, nog wel in deze kontekst thuis te wijzen. Maar veel andere fragmenten hebben op het eerste gezicht maar net zo veel met Nazi-Duitsland te maken als op de duur alles met alles te maken heeft.

Vraag is echter of dat soort overwegingen eigenlijk wel echt van tel is bij deze voorstelling. Deze boeit immers alleen al door haar puur visuele en auditieve kwaliteiten. Hageman en Zegveld zijn meesters in het intuïtief zeer juist kombineren van materialen en beelden op [...] wer fascineert door de manier zelf waarop het gedaan wordt. In de situaties die ze creëren, zetten ze het publiek dan nog vaak op het verkeerde been door in de eigen logika ervan abrupte breuken aan te brengen, die een eigenaardig soort spanning en suspens veroorzaken.

Op het einde van de voorstelling plaatsen ze b.v. op een lange tafel een tiental glazen kommen, hollen dan even weg en komen terug met enkele grote ijsemmers, waarmee ze dreigend zwaaien. Als je dan verwacht dat ze die kommen (en het publiek) zullen volgooien met water uit de emmers, kijk je wel erg vreemd op als uit die emmers grote steenbrokken geschud komen, die de kommen de een na de ander breken, zodat er geen waterdruppels, maar glas en grind begint rond te spatten.

Een mooi staaltje van hun klankspielereien geven ze weg bij de aanvang van de voorstelling. In de achtergrond van de zeer kleine, doosvormige en kwasi pikdonkere scène, opgebouwd uit hoge langwerpige panelen rond een rechthoek, begint een zacht melodisch gezeur te klinken, dat aanvankelijk aan weerszijden van de scène Hageman en Zegveld ziet opduiken, elk met een kleine trekharmonika in de hand, waarop ze aanhoudend dezelfde toon spelen. Op het ogenblik dat ze op de voorgrond langs elkaar heen stappen, beginnen de twee klanken te interfereren, op een manier die normaal alleen geassocieerd wordt met synthesizertoestanden, maar die hier op een ontwapenende manier gedemonstreerd wordt met instrumenten die gewoonlijk niet dadelijk aan minimal music of avant-garde doen denken, eerder aan een boerenbruiloft.

"Woont hier A. Hitler?" heeft als werk een erg open karakter, op een prikkelende en leuke manier. De titel doet dan ook niet zo veel ter zake, hoewel het een mogelijk epiteton is, voor een voorstelling die zich waarschijnlijk op een totaal andere manier afspeelt in het hoofd van elke toeschouwer. En het is die kwaliteit, die de voorstelling boeiend en interessant maakt.

Mogelijk later voorstellingen in het Nieuwpoortteater, Gent.