Audiolexicon
ALLES wat je graag over geluid wilde weten, maar na zoveel programmaboekjesjargon en zelfzekere receptiepraat niet meer luidop durfde vragen: een audiolexicon voor BEGINNERS.
aanslag – attaque – attack: Begin van een continue klank, waarvan men ontdekt heeft dat het de klankbronherkenning vergemakkelijkt. Zo werd aangetoond dat bij het afsnijden van de aanzet van een trompetnoot, het instrument nog erg moeilijk geïdentificeerd kan worden.
akoestische arena: Overspant het gebied waarbinnen één bepaalde geluidsbron voor mensen hoorbaar is. Zo legden kerkklokken in de negentiende eeuw de grenzen van
akoestische ecologie: Discipline die analyseert hoe we natuurlijke en kunstmatige geluiden rondom ons interpreteren en hoe we erdoor beïnvloed worden. Alle signalen, ook die van de luisteraar zelf, worden gezien als deel van een ecologie – een systeem dat voortdurend aan verandering onderhevig is.
akoestische gemeenschappen: Groepen van mensen die dezelfde akoestische informatie delen: brandalarm, kerkklokken, donderslagen, het geluid van krekels, de trein,... Veel van deze auditieve signalen zijn sociaal ingebed, veelal met een gedeelde betekenis: voor een sirene die dichterbij komt, maken bestuurders in een mum van tijd de rijbaan vrij. Dat wil niet zeggen dat een geluid voor ieder lid van een akoestische gemeenschap altijd dezelfde betekenis krijgt. Het spreekt vanzelf dat bij uitstek deze geluiden die een sociale functie hebben, voortdurend aan verandering onderhevig zijn. Het geluid van een klepel tegen een klok geeft de een simpelweg het uur te kennen, houdt de ander wakker uit zijn slaap en doet een enkeling nog steeds richting kerk vertrekken. Bepaalde geluiden raken overstemd, worden vervangen, verdwijnen of worden om folkloristische, toeristische of persoonlijke redenen bewaard. Vandaag breekt de digitalisering van muziek en de verspreiding ervan op het internet de constructie en het functioneren van akoestische gemeenschappen volledig open. Denk bijvoorbeeld aan de invloed die bepaalde akoestische online communities (zouden kunnen) hebben op evoluties in de muziekindustrie.
ambient:
meer: p. 47 + 59
architerrorisme:
aurale claustrofobie: Gevoel van benauwdheid dat kan optreden door fysieke eigenschappen van bepaalde geluiden. Men krijgt de indruk dat de ruimte rondom verkleint. De excessieve geluidschaos in grootsteden is een goed voorbeeld: gevangen tussen wolkenkrabbers worden straatgeluiden voortdurend weerkaatst en komt een ongrijpbare soundscape genadeloos op je af. Elk geluid verliest hier de kans om nog echt gehoord te worden – tenzij het erg krachtig is.
Geluid hoeft trouwens niet altijd excessief te zijn om claustrofobisch te worden. Zo kunnen sommige mensen geen enkel geluid door hoofdtelefoons verdragen, of werd bij een enkele luisteraar benauwdheid opgetekend tijdens het beluisteren van de zeer onschuldige Boléro van Ravel. De term kan ook wel eens teruggevonden worden in muziekrecensies.
charivari
cocktail party effect Het vermogen om interessante geluiden te onderscheiden van een achtergrond vol irrelevant la- waai. In een kamer waar verschillende gesprekken plaatsvinden, kunnen we ons zo focussen op één ervan terwijl we de rest negeren. Het effect hangt samen met de luistervaardigheid om geluids- bronnen te lokaliseren in de ruimte. Stel dat dezelfde kakofonie van gespreksge- luiden in hoge kwaliteit opgenomen zou worden via twee kanalen, dan zouden luisteraars er niet in slagen individuele conversaties even adequaat te volgen. De verenging van de ruimte naar slechts twee luidsprekers verhindert dat. Door geluidskanalen uit diverse richtingen te laten komen, kan het cocktail party effect dus ook ingezet of uitgelokt worden. Dat is wat gebeurt tijdens het gebruik van surround-technieken in film en theater.
debureau effect
Chion vond inspiratie voor dit effect bij de
dode kamer Ook wel anechoïsche ka- mer genoemd. Absorbeert geluid maxi- maal, waardoor wanden, vloer en pla- fond geen enkel geluid reflecteren. Dat maakt de ruimte ideaal voor het verrich- ten van akoestische metingen. Absolute stilte biedt deze kamer dan weer niet. De anekdote wil dat
meer: p. 19 + 59
echolocatie Het menselijk vermogen om objecten, zelfs als ze niet goed zichtbaar zijn, te lokaliseren op basis van hun echo of galm. Dat is mogelijk door de aanwezigheid van meer dan twintigduizend haarcellen in onze oren. De haren van deze cellen gaan door opgevangen geluidsgolven in de vloeistof van het binnenoor bewegen en vertalen deze beweging in zenuwsignalen, die vervolgens zeer precies door de hersenen geanalyseerd worden. Die analyse kan verregaande gevolgen hebben: vroeger hadden kapiteins op schepen bijvoor- beeld de gewoonte om in dichte mist te fluiten naar de onzichtbare flanken van een rivier. Aan de manier waarop de echo terugkeerde, kon de bemanning opma- ken of het er zanderig was of rotsachtig. Naar het schijnt kon zelfs de aanwezig- heid van houtbalken in het water op die manier ontdekt worden.
fonomnese
fonotonie Ook wel: effet fonotonique. Verwijst naar het euforisch gevoel dat opgeroepen wordt door een bepaalde luisterervaring, wat vrijwel meteen een bepaald gedrag uitlokt: iedereen veert op, begint te dansen, gebaren worden na- gebootst, enz. Dit verklaart ook waarom muziek beluisteren dikwijls een stimu- lerende rol kan spelen tijdens dagelijkse activiteiten, alleen of in groep.
glitch Genre binnen elektronische muziek waarin mechanische of on- natuurlijke geluiden worden gebruikt. Glitchmuzikanten zijn daarbij vaak geïnteresseerd in alle geluiden die onge- wenst ontstaan tijdens het digitaliseren van muziek. Deze glitches zijn gewoon- lijk erg kort en nemen de plaats in van traditionele percussie of andere akoes- tische instrumenten. Hier geen drums, bas of piano – maar blips, clicks, scratches, glitches, squeals, squiggles, clanks, cuts, scrapes, cracks, buzzes, pops, hovers, pulses, hiss en noise.
granulaire synthese
De techniek bestond echter al in analoge vorm: een magnetische band in kleine stukken knippen, in een andere volgorde gooien en opnieuw aan elkaar vastplakken.
objet sonore
plunderphonics
schizofonie Verwijst naar de scheiding van een origineel geluid van haar elek- tro-akoestische reproductie. Verontrust door de ontwikkeling van opnametech- nieken in de twintigste eeuw, wou R.
meer: p 19 + 47
spectromorfologie Discipline, geïn- troduceerd door
Un-Ort
Vococentrisme
Auteur Maarten Soete
Publicatie Etcetera, 2007-09, jaargang 25, nummer 108, p. 19-59
Trefwoorden akoestische • geluiden • geluid • term • geluidsbron • effect • debureau • klanken • chion
Namen Amerikaanse • Benoemt de nieuwsgie • Brian Eno • Canadese • China • Europa • Fenomeen • Franse • Jean Debureau • John Cage • Mark Bain • Michel Chion • Murray Schafer • New Age • Overweldigend • Parijse • Pierre Schaeffer • Sample-gebaseerde • Satie • Serenade • Sharawadji • Term
Development and design by LETTERWERK