Uit het leven gegraven
Het project evolueert in verschillende stadia naar een steeds complexer netwerk van informatie. Nu eens in een informele informatiesessie, dan weer met een videofilm, om uiteindelijk te eindigen in een pur sang theatervoorstelling, gepland in januari 2006.
baby in de maak
Het is in eerste instantie moeilijk in te schatten waar ik terecht ben gekomen. Wegens te laat de 37.000 trappen naar de
De constructie van het kind, het lezen van de medische handboeken, het stuk voor stuk creëren van elk detail, elk onderdeel, duurde negen maanden. De draagtijd voor een dode baby zonder geschiedenis. Tijdens die maanden heeft het lijfje zich ingebrand in de hoofden van toeschouwers en medewerkers, en heeft het een eigen leven gekregen. In de eerste informele kijksessie werd het proces aangezet. Het maakproces van de baby, het gebruik van de video, de eerste suggestie van een verhaal. Het project begint te leven vanuit zijn onderdelen, vanuit de vragen van het publiek. Met onduidelijkheden en gaten ontwikkelt zich een voorzichtige vertelling, vooralsnog onafgelijnd. Van een klein lichaam, gevonden, anoniem, omgekomen zonder gekende doodsoorzaak. Het vervolg van het proces is een reconstructie in stadia. Een zoektocht naar oorzaken, aanwijzingen, een poging tot begrip. Het is een zoeken dat in de video van het tweede deel letterlijk in het eigen vlees snijdt. Een opgraving die zich inweeft in de herinnering van de toeschouwers, in hun fantasmatische invulling van het ontbrekende verhaal, in hun onverwacht sterk emotionele reacties. Tijdens de aanzet tot het uiteindelijke theaterstuk zijn we getuige van de autopsie. Tegelijkertijd toeschouwer en assistent bij de reconstructie, een alom gefluisterd ‘wat als' in de verbeelding van de toekijkende complices. Het opengesneden lijfje vertelt een eigen verhaal, met een verraderlijk objectieve logica. Orgaan na orgaan, verkleuringen en sappen spreken voor zichzelf. Van een moeilijke bevalling, een verborgen geweld, van een schokkende eenzaamheid.
Misschien is het de vanzelfsprekendheid, de alledaagsheid van de gestelde handelingen die de pathetiek uit de voorstelling weert. Hier is geen sprake van beeldvorming rond het lichaam zoals afgevuurd in bloederige reportagefoto's, of in de spectaculaire reconstructies van de misdaadslachtoffers in
Een foetus in een glazen pot, voor de restauratie in
en het geweld met grafisch realisme als een horrorattractie in je gezicht wordt geslingerd. Uit het gehandwerkte kind spreekt een respectvolle afstand. Een langzaamheid in het creatieproces die zich inschrijft in een eeuwenoude verwerkingsstrategie. De breiende of bordurende vrouwen die in hun werk de geschiedenis schreven van families en era's, van herinnering en contextualisering. Een patchwork van verhoudingen en herinneringen, van jaren van heengaan en herdenken, van koestering en transgenerationele erkenning. Maar evengoed bijt het gebruik van precies deze techniek zich uiteraard ook een weg uit de veilige binnenshuizige geborgenheid. Omdat het vertelde verhaal haaks staat op het sociale weefsel dat in het traditionele begrip van het handwerken vervat zit. Borduren, breien, naaien zijn bij uitstek sociaal geconnoteerde activiteiten. Vaak gebeurt het in groep of in de boezem van het gezin. Doorgaans is het een manier om de samenhorigheid letterlijk warm te houden. De gequilte dekens, gepatchworkte muurkleden spreken van een collectieve geschiedenis. Al handwerkend houdt de vrouw (of de occasionele man) de familiebanden en het sociale weefsel in stand, naait het in elkaar, weeft het tot samenhang.
Er is iets van dat collectieve verleden dat doorspeelt in het gebruikte materiaal.
In die context is de keuze voor het gehandwerkte kind tegelijkertijd ontroerend en wrang. De traagheid van het maakproces, de ingebedheid in een sociale en zelfs religieuze context, de associatie met intimiteit, suggereren het koesterende comfort, de zorg van generaties. Bovendien geeft de vorm van de creatie het lijfje ook een grote aaibaarheidsfactor. Het beeld van de machteloze baby past naadloos in de kinderlijke verbeelding, het spel met de babypop. Het boort zich een weg naar de onschuld, de herinnering aan een complexlozer leven. Maar langs de andere kant dringt het zich daardoor in al zijn suggestief geweld, in zijn verstomd spreken over een ongenadige buitenwereld, als een glasscherf doorheen je relatieve comfort als toeschouwer. De keuze om het verhaal over een opgegeven leven, zonder enige band met de samenleving waaruit het zonder veel omhaal is weggesleurd, te creëren met het materiaal en de tere codes van een praktijk die normaliter precies de maatschappelijke banden in stand houdt, is schrijnend. De patronen en technieken die van generatie op generatie, van vrouw tot vrouw worden doorgegeven, doen het lijfje zinderen van gebrek. Het verhaal van het onbekende kind, opgegraven uit de vuilnisbak, wordt hierdoor veel meer dan een anekdote. Veel meer ook dan een aanleiding voor een strijdbare zaak. (Het is verbijsterend te zien hoe
Kinderhoofd uit de collectie van de
de talrijke verhalen over neonaticide in kranten, op het internet of in gespecialiseerde publicaties misbruikt worden voor het
de operatie
Over een zelfverlossing had ik al gehoord bij de vragenronde in de eerste etappe: een moeder die haar kind eigenhandig ter wereld brengt. In het tweede deel geen bevalling, maar een gefilmde operatie: de verwijdering van een stukje spiegel uit een been. (Reminiscentie aan de lendebevalling van het kindje Jezus in één van de vorige voorstellingen
De kelder is een souterrain. Van boven valt er dus een beetje licht door de ramen. Maar het blijft er altijd wat schemerig en vochtig. De neonlampen krijgen de plek nooit helder. Op de vloer is roodgeschilderd cement gegoten. En in de hoek, naast de verroeste en nooit gebruikte fietsen, de geperforeerde tuinslang en de afgedankte koelkast, staan de vuilnisbakken. Hoge, brede, groene plastic vaten met een deksel. Door de warmte van de brander in dezelfde ruimte is het afval altijd warm, gisterig en geurig. Het is mijn favoriete plek in het huis. Helemaal bovenin de tweede bak liggen twee opgesteven lijfjes, de pootjes opgetrokken, opgerold tegen de kou. De oogjes zijn dof geworden maar de pels glanst nog zachtjes. Weet niet meer precies hoe lang geleden halfbevroren op de verwarming terug tot leven gebracht, gered uit de decembersneeuw. Ik weet niets van de tussentijd. Tijd is nog niet echt meetbaar. Twee momenten linken zich nog niet altijd noodzakelijk oorzakelijk aan elkaar. Ik ga naar boven. Bovenop de commode in mijn grootmoeders kamer leeg ik het houten juwelenkistje van parelsnoer en gouden ring met ingezette briljantjes in roosmotief. De verkrampte lijfjes op het blauwe fluweel. Ik loop naar buiten. Naar de diepte van de achtertuin die mijn broer sinds kort (en na een voortijdige blootstelling aan
Fragment uit het
neotenie
als embryonale kenmerken na de geboorte blijven bestaan
encephalocele posterior
aangeboren uitstulping van hersenen en hersenvlies quod imaginatio imperium habeat in humor
es
dat de verbeelding over onze sappen heerst
ichthyosis congenita
aangeboren vishuid
necrose
versterving
anaeroob
zonder zuurstof levend
adiabatisch
zonder warmte-uitwisseling
anisotroob
niet in gelijke richtingen
atrofie
verkleuring door voedseltekort
desquamatie
de buitenste huidlagen scheiden zich af in de vorm van schubben
meconium
de groene kleverige pap die in de darmen zit, die lever en gal daar tijdens de groei in de buik hebben opgeslagen, omdat die beter niet in het vruchtwater terechtkomen
sphincter ani externes
voluntary muscle, de spier van de aars
foetale hypoxie
een zuurstoftekort, kan gedetecteerd worden door de aanwezigheid van meconium
pubic symphysis
daar waar in het bekken het ene schaambeen samenkomt met het andere.
kan scheuren tijdens de bevalling
crus
een algemene term om een lidachtig deel
te beschrijven
In de ledenpop raakt ons persoonlijk verhaal aan een groter maatschappelijk lijden, aan een onuitgesproken mysterie. Bij elke nieuwe stap ontwikkelt zich telkens een kleine gemeenschap van medeplichtigen, die allemaal samen een verhaal bedenken voor een naamloos kind. Ergens tussen leven en dood.
Voorbereidende fase op de voorstelling. De baby is nu klaar. Dichtgenaaid, met gesloten oogjes ligt hij perfect gevormd, bewegingloos op de operatietafel. De autopsie kan beginnen. Het gaat om een pasgeboren, dode baby.
BORDUURWERK/TEKST
BEELDVORMING EN VIDEOWERK
ASSISTENTIE Veerle Herremans
DRAMATURGIE
MET DANK AAN
PRODUCTIE
MET
Beeld Tessa Van der Waals, inspiratiebeeld
crus of clitoris
de verderzetting van elk corpus cavernosum clitoridis dat rond de baarmoeder doorloopt tot het posterieur verbonden wordt met de ischiopubische
ramiparthogenese
mislukte zelfreproductie van de vrouw, maar het embryo maakt geen moederkoek
mola zwangerschap
mislukte zelfreproductie van de man: de twee
moederkoek
is eigenlijk de vaderkoek (placenta of eigenkoek of koek)
zona pellucida
(doorschijnende zone) het gewaad van de eicel, lijkt qua structuur op kristal. Iets dergelijks komt verder nergens in het lichaam voor, en daar moet de bevruchte eicel dus uit ontsnappen om zich te gaan nestelen/ingraven in de baarmoederwand. In deze ontsnappingsfase ontstaan de een-eiige tweelingen, als het scherpe kristal het ei in twee snijdt, en al dan niet met een doorgesneden trofoblast voor één of twee placentas zorgt. Als het ei half gesplitst is, krijgt men een siamese tweeling.
weet iemand wat de oppervlaktespanning is van een blastocyste (een bevruchte eicel)?
stortgeboorte
de baby is in minder dan tien minuten door het geboortekanaal gegaan
bogen
primair infertiele mannen missen bogen op ringvinger en pink
vasectomie
mannelijke sterilisatie waarbij de vasa deferentia worden doorgesneden en afgesloten
Auteur Elke Van Campenhout
Publicatie Etcetera, 2005-06, jaargang 23, nummer 97, p. 23-26
Trefwoorden excavation • baby • lijfje • boulogne • weefsel • bevalling • orgaan • etappe
Namen 3D-werkje • Apocalypse Now • Bart Capelle • Brusselse • CSI Miami • Congo • De Beursschouwburg • Doel • Excavation • Geert Opsomer • Goede • Julia Clever • Kunstkamera • Marianne Van Kerkhoven • Marijs Boulogne • Medisch • Meisje • Nieuwpoorttheater • RITS • Rosamond Purcell • STEUN VAN Stuk • STUK • Sint Petersburg • Sint-Petersburg • Textiel • Timefestival • Vicky Vermoezen • Vietcong • Vietnam • Vlaamse Gemeenschap • Y-chromosomen • Zilveren Zaal • ‘Endless Medication'
Development and design by LETTERWERK