Reactive(s)
Reactive(s)
Beste Bojana,
Met deze open brief wil ik reageren op je artikel 'Amperdans revisited.
Ik stel mezelf kort voor, omdat ik denk hierdoor enkele standpunten in deze brief te kunnen verduidelijken. Al enkele jaren ben ik betrokken bij de creatie van dansproducties in de zogenaamd experimentele scène. Daarvan werden er twee gepresenteerd op het festival Amperdans 2004. Als medewerker aan grote en kleine hedendaagse producties, heb ik verschillende functies vervuld: ik was de technisch productieleider en lichtontwerper voor
Je tekst lokte tijdens de herhaaldelijke lezingen steeds andere reacties bij me uit en raakte me op heel uiteenlopende manieren. Zo was ik geïrriteerd door de nogal beledigende en technisch onjuiste beschrijving die je geeft van twee stukken waar ik bij betrokken ben (
1. De passage waarnaar
2. Ook deze passage werd niet opgenomen in de versie die werd gepubliceerd in
etcetera 96 090 57
Five
Five
Er is een citaat van
'wij' te berde worden gebracht: 'Iedere nieuwe esthetische
realiteit preciseert 's mensen ethische realiteit. Want de
esthetica is de moeder van de
ethica; de begrippen 'goed' en 'slecht' zijn voor alles esthetische begrippen die voorafgaan aan de categorie 'goed' en 'kwaad'. In de ethiek is niet 'alles geoorloofd' juist omdat in de esthetiek niet
'alles is geoorloofd', omdat het aantal kleuren in het spectrum
beperkt is. De sprakeloze baby die huilend een onbekende afweert of integendeel juist zijn handje naar hem uitsteekt. Een esthetische keuze is altijd individueel en een esthetische ervaring is altijd een
privé-ervaring. Elke nieuwe esthetische realiteit maakt de mens die haar ervaart nog meer een privé-persoon en die privacy, die soms de vorm van literaire (of enige andere)
smaak aanneemt, kan op zich zo geen garantie, dan toch een vorm van verdediging tegen slavernij blijken. Want iemand met smaak, in het bijzonder literaire smaak, is minder vatbaar voor de frases en
ritmische bezweringen die iedere vorm van politieke demagogie eigen zijn. Waar het om gaat is niet dat de deugd
In tegenstelling tot wat je schrijft, zijn deze stukken niet gemaakt door Isabelle Schad. California Roll is van
Misverstanden
Ik kan heel goed aannemen dat je niet houdt van het stuk, maar hoe kan je veronderstellingen maken over de manier waarop het tot stand kwam, als je daar niks van weet? Hoe is het mogelijk dat je deze voorstelling 'beschrijft' volgens precies dezelfde discrepantie tussen dans 'dansen' en dans 'denken' die je op het einde van je artikel zelf onderuithaalt?' Ik neem aan dat deze misverstanden (in het beste geval zijn het misverstanden) gemakkelijk vermeden konden worden als je echt had toegepast wat je in je artikel verkondigt - en ik citeer uit de
Ik heb je artikel aandachtig gelezen en voel me verplicht om te reageren, niet omdat je niet van onze stukken houdt, maar omdat ik het gevoel krijg dat je ze misplaatst en misbruikt als bouwstenen voor je argumentatie. Op dezelfde manier heb je significante ideeën en probleemstellingen misplaatst, misbruikt of simpelweg laten verdwijnen om een tekst te produceren die ik alleen maar kan lezen als de geconstrueerde expressie van je eigen smaak. Geheel in de geest van de achttiende-eeuwse
Ik ga graag in op een controversiële voorzet. Ik kan je argumentatie volgen en ga zelfs tot op een zeker punt akkoord met de conclusie ervan, maar ik heb wel een probleem met de manier waarop je terloops nogal wat onderwerpen aanraakt of laatdunkend hanteert (zoals de notie van 'netwerken', de positie van de artiest, de productievoorwaarden en vooral sommige benaderingen van het artistieke werk), om uiteindelijk tot een behoorlijk zwartwitbeeld te komen van goede en slechte manieren om kleinschalig danswerk te produceren.
Ik heb een probleem met dat onvatbare personage, begiftigd met grillig egocentrisme, meedrijvend met de stroom en geneigd tot onverschilligheid, dat jij artiest noemt. Zo iemand zou ik nooit geld lenen, ik zou er zelfs niet iets mee willen gaan drinken. Gelukkig heb ik nog nooit zo iemand ontmoet behalve in jouw tekst. Dit beeld van de kunstenaar toont niet de dagelijkse realiteit van al die mensen die vechten met moeilijke productieomstandigheden om toch maar op een serieuze en bewuste manier te kunnen werken.
58
••• etcetera 96
Je gebruikt het begrip 'netwerk' ook op een heel ongewone manier. Het soort netwerk dat je aanhaalt in de woorden van Rudi Laermans, is alleen toepasselijk in één schema (het economische), in één richting (die van de repetitieruimte naar het podium) en gepolariseerd naar twee groepen (de artiesten en de programmatoren). Om de een of andere reden gebruik je het begrip 'netwerken' alleen maar als je 'lobbyen' bedoelt. Dat kan gedeeltelijk terecht zijn. Toch is het een beperkende visie, die de nadruk legt op een slecht werkend systeem. Ikzelf zou graag een andere benadering van de term 'netwerken' voorstellen, één die meer past bij wat ik in mijn eigen praktijk ervaar en die me voorkomt als complexer, constructiever en meer in overeenstemming met de realiteit.
Een werk bestaat niet alleen als het een podium vindt. Dat is maar één parameter tussen vele andere in het netwerksysteem die de verschillende actoren die zich bezighouden met het produceren van dans (artiesten, technici, critici, programmatoren, producenten enzovoort) voortdurend ontwikkelen, op verschillende niveaus van betrokkenheid. In mijn ervaring vereist dit evoluerende netwerk in de eerste plaats van artiesten veelvuldige stellingnames (en reflectie die leidt tot een herpositionering in verschillende contexten, hetgeen niet gelijk staat aan ongerichte veelzijdigheid. Het gaat eerder om een bewustzijn van verschillende contexten en de noodzaak tot overleg om de integriteit van het werk te bewaren): één iemand komt vaak in vele, verschillende rollen terecht (als maker van eigen werk, medewerker aan andermans projecten, als eigen administrator en communicator,...), of moet opboksen tegen de structurele machine (een kafkaiaanse relatie met de instituten, de onmogelijkheid om het tempo van je creatie af te stemmen op dat van de subsidiekalender en op de deadlines voor fondsgelden,...), of je deelt in mekaars ervaringen en wisselt kennis uit (zowel door deel te nemen aan eikaars projecten, als door eigen projecten op te starten en door de uitwisseling met de andere professionelen in het project), en ten slotte eist het evoluerende netwerk dat je je individuele verantwoordelijkheid neemt en je een consistente lijn uitzet in de ontwikkeling van je werk. Dat is een heel eind weg van het simpele surfen op de golven van het succes, al is een behulpzame golf op zijn tijd erg welkom.
Volgens mij zijn de artiesten zich wel degelijk bewust van wat er zich achter de schermen van de productie afspeelt, net als van de ethische kwesties die erbij komen kijken. Het is de manier waarop jij vertelt over performances zoals
een garantie is voor het scheppen van een meesterwerk, maar dat het kwaad, vooral het politieke, altijd een slechte stilist is. Hoe rijker de esthetische ervaring van het individu, hoe ontwikkelder zijn smaak, des te duidelijker zijn morele keuze, des te vrijer hij is - hoewel misschien niet gelukkiger.'
Waar ontmoeten ze elkaar: die individuele esthetische ervaring enerzijds en de domeinen van de ethiek en van de politiek die een 'wij' vooropstellen anderzijds? Raken wij ooit in het reine met de relatie (of niet-relatie?) van het goede, het schone en het ware? Is de individuele ervaring een luxe en/of een noodzaak?
[ MVK ]
Steriel
Je top 4-selectie uit de performances op Amperdans (waarvan ik alleen
Ik ga er niet mee akkoord dat dat noodzakelijk zo moet zijn, ook al zijn op deze manier heel interessante stukken gemaakt. Volgens mij is de appreciatie voor deze vier stukken even misplaatst als de
etcetera 96 ••• 59
afwijzing van de andere, omdat je hen enkel toetst aan het kader dat je in het hele artikel hanteert, maar dat nergens wordt gemotiveerd. Binnen de grenzen van dat kader druk je je smaak uit en definieer je een soort van politiek correct denken over het maken van dansstukken, zonder serieus en eerlijk na te denken over de stukken en de kwesties die aan bod komen.
Ik zou graag enkele vragen opwerpen die ik me stel bij het einde van je verslag van
Waar is je veeleisendheid wanneer je systematisch weigert na te denken over voorstellingen die het publiek op een andere dan louter conceptuele manier aanspreken, om dan toch af te sluiten met de uitspraak dat de heibel omtrent conceptuele dans 'thus becomes superfluous and obsolete as is the
Als betrokkene bij de praktijk van het dans-maken, voel ik me simpelweg gekwetst door de zelfgenoegzaamheid en de partijdigheid die door je tekst schemert, meer nog omdat je erin slaagt die tekst erg diepzinnig en helder te laten overkomen, en omdat je juiste conclusies trekt uit een foute argumentatie.
Ik ben het er helemaal mee eens dat de tendens tot'cool hunting' die vandaag zeker bestaat in de
Ik beëindig deze brief met een uitspraak van
('Er is maar één algemeen principe in de ethiek: geen enkele lijn in de ontwikkeling heeft van God het "recht" gekregen om andere "eruit te pinken". Rechtlijnigheden die uit zijn op vernietiging, zouden zachtjes moeten worden aangemoedigd om als eerste te tonen hoe het hoort: van zichzelf een voorbeeld te maken door "eruit te pinken" alvorens ze ecologische schade toebrengen aan andere levensvormen. Ethiek is voorbeeldig.')
Heel erg de uwe,
60
•M etcetera 96
Auteur Bruno Pocheron
Publicatie Etcetera, 2005-04, jaargang 23, nummer 96, p. 57
Trefwoorden pocheron • schad • roll • california • revolver • amperdans • smaak • misplaatst
Namen Already • Amperdansfestival • Anne Juren en Alice Chauchat • Antwerpen • Ben Anderson • Bizarro • Boltanski • Brian Massumi • Bruno Pocheron • California Roll en Revolver • Carloz Pez • Cartesian • Christine De Smedt • Cie Isabelle Schad • Closer van • Curator • Cvejic'tekst • Deep Blue • Duarte • Engelstalige • Eszter Salamon • Etcetera • Europese • Finger Exercise • God-given • Good Work • Hanna • Hedman • Heike Langsdorf • Joseph Brodsky • Kosuth • Lachambre • Marten Spangberg • Nederlandstalige • Pieter T'Jonck • Portela • Powered by Emotion • Project • Reproduction • Revolver van Nuno • STUK • Salontraditie • Schäme Dich • Smithson • The latent • Vooruitzichten • White Trash • Xavier Le Roy
Development and design by LETTERWERK