'
a (carlotta sagnä)
'
Dat Carlotta Sagna een begenadigde danseres en actrice is, weet iedereen die haar eerst bij
In A, haar eerste volledig zelf geregisseerde productie, leren we een andere Sagna kennen, ook als performer. De voorstelling mixt dans, tekst, theatraliteit en muziek op een meer dan eens informeel aandoende manier. Anders dan in nogal wat lage landen-theater wordt deze toon van onafheid nooit gecultiveerd, laat staan dat hij tot een geaffecteerd maniërisme stolt.
of Sagna, vaak zelf ook aanwezig op het podium naast Lisa Gunstone en
De korte titel van de voorstelling, niet meer dan een eenlettergrepig woord, suggereert dat het stuk aan iemand is opgedragen. Die ongenoemde geadresseerde is het anonieme publiek - niemand in het bijzonder dus - dat de voorstelling bijwoont. Maar aanvaardt het publiek de opdracht ook? Vindt het de voorstelling wel interessant, boeiend, intelligent? Waardeert het al dan niet niet de dansers- en acteurskwaliteiten van de performers? En zo ja, hoe bekijkt het publiek soms het geoffreerde cadeau? Het grappige, maar ook het perfide van A is dat sommige voor de hand liggende antwoorden hardop in de voorstelling worden gethematiseerd. Daardoor komen die als het ware buitenspel te staan: je voelt je als toeschouwer meermaals betrapt tijdens het bekijken van het stuk.
Het begint al met de openingsscène. Sagna beschrijft eerst vanuit de zaal hoe de voorstelling zou kunnen beginnen ('black out, langzaam gaat het licht aan'...), vervolgens maakt een halfnaakte
kracht en fragiliteit uitstralend mannelijk lichaam. Hun feminiene appreciatie is terloops, want ze tateren met evenveel - of even weinig - smaak over de verorberde koekjes. Het is een overduidelijke zinspeling op het verstrooide kijken, dat geen belangeloos welbehagen in
Theoretisch geschoolde diehards kunnen de openingsscène als een omkering van de mannelijke of fallocratische blik op het vrouwelijke danserslichaam beschouwen (daarover is tijdens de voorbije jaren tot vervelens toe geschreven, vooral in relatie tot het klassieke ballet). Dat het Sagna om de meer algemene verhouding tussen performer en publiek is te doen, wordt al snel duidelijk. In de tweede scène - A is een typisch 'postmodern' collagestuk - verwoordt Lisa Gunstone al dansend tegenover een niet-aanwezige partner haar ongenoegen over diens misplaatste opmerking van de vorige dag. De gemaakte bewegingen ondermijnen de theatraliteit van de geacteerde tekst. Die verandert daardoor in een contextloos citaat, wat het artificiële van de hele situatie beklemtoont. Tekst en dictie vallen als het ware gedurig in het zwarte gat dat Gunstones bewegingen omschrijft.
'Sterk', zo denk je als toeschouwer - maar het clichématige van deze waardering wordt in de vervolgscène ironisch op de korrel genomen. Eerst looft
waarachtige, het gespeelde en dus theatrale karakter van het modale foyercommentaar en de doorsnee kritiek. Enkele scènes later moet ook het publieke applaus het ontgelden.
A is het werk van een danseres die zich tijdens haar post-
A CARLOTTA SAGNA FOTO Jean-Claude Wouters
60
O O O etcetera 87
de performers alsnog hun best doen om het onmogelijke van iedere vorm van podiumkunst te bereiken: een directe verhouding met het publiek, een door taal noch vierde wand gebroken ontmoeting. Maar juist dansende lichamen zijn altijd ook gesloten monaden, zelfbetrokken bewegers die zichzelf verliezen in een cadans en - in het beste geval - een vreemdsoortig genot waar het publiek fysiek part noch deel aan heeft. Kijken naar dans, dat is kijken naar een alles bij elkaar genomen bijzonder rare vorm van intimiteit - naar een 'bij zichzelf zijn' van lichamen die tegelijkertijd wéten dat ze genadeloos aan de keurende blikken van een deels geïnteresseerd, deels verstrooid publiek zijn uitgeleverd. Als toeschouwer besef je dat maar heel zelden, want de meeste hedendaagse dans stelt ofwel nauwelijks, ofwel gedurig vragen bij de verhouding tussen podium en publiek. In het eerste geval wordt er gewoon gedanst zonder meer, in veel performancedans moet 'het dansante' het integendeel
tegen de geënsceneerde reflexiviteit afleggen.
Nu is A niet meteen één langgerekt en eenduidig commentaar op de onmogelijke relatie tussen performers en publiek. Heel soms lijkt de voorstelling inderdaad té direct te worden, bijvoorbeeld in de scène waarin Lisa Gunstone lamenteert over liet gebrek aan reactie op haar overgave. 'Ik toon mij hélemaal, jij geeft geen teken van leven': dat soort retoriek. Maar is het publiek wel de geadresseerde van deze klaagzang? De voorstelling laat dat nogal eens in het midden. Het knappe van A is juist deze geënsceneerde onduidelijkheid over de ontvanger, de ambivalente status van degene voor wie de woorden bestemd zijn. Soms is dat zonder veel dubbelzinnigheid liet publiek, maar even vaak is het onduidelijk of het geventileerde commentaar slaat op de relatie tussen de performers en het publiek, op de geënsceneerde verhouding tussen
Vooral in de tweede helft van de voorstelling raakt de suggestie van
een intieme relatie tussen de verder onuitgewerkte personages van
in een paradoxale combinatie van intimiteit en afstandelijkheid, aantrekken en afstoten, aandacht en verstrooidheid, bestudeerdheid en spontaneïteit. Het duet heeft zich meteen in mijn geheugen gegrift: het is een van de sterkste beelden die ik ooit zag van de gedeelde eenzaamheid - de 'tweezaamheid' - die een performer en een toeschouwer tijdens een voorstelling ervaren wanneer die écht lukt. Tegelijkertijd nabij en veraf -was dat niet al
Rudi Laermans
A
REGIE
A WERD GEMAAKT MET DE STEUN VAN NEEDCOMPANY (BRUSSEL)
Publicatie Etcetera, 2003-06, jaargang 21, nummer 87, p. 60
Trefwoorden sagna • gunstone • effroy • carlotta • antoine • gespeelde • performers • lisa • performer • applaus
Namen Antoine Effroy • Aphex Twin • Carlotta Sagna MUZIEK Paul Hindemith • Carlotta Sagna PERFORMERS Lisa Gunstone • Dyna-moe • For You • Gunstone en Effroy • Inuit Games and Songs • Kunst • La Sagna • Lou'-fi • Needcompany • Rosas • Schoonheid • Suni-mertime • Walter Benjamins
Development and design by LETTERWERK