De mystieke omweg: In het werk van
De mystieke omweg
In het werk van
Opgegroeid in
Flagrant désir, flagrant délire
'De oprechtheid en de authenticiteit van onze daden moeten we zoeken in onze levenservaringen, in onze kindsheid. De loehn -de kleuren, de geuren van de sissirn en de smagh-is mij bijgebleven als de smaak van moedermelk. Al dat werk ter voorbereiding van de koranschrift - dat voel ik vandaag heel erg zo aan - was mijn eerste atelier.'
Artistieke creatie en stempels van de godsdienst
Mijn familie, soefi van oorsprong, leefde tussen perkamenten, manuscripten, oude boeken met commentaar op de koran. Zodra we twee en een halfjaar oud waren, gingen we naar de koranschool. We waren ondergedompeld in een mengelmoes van talen: Frans (gesproken op straat en op school),
het donker van de Aurès, onder de sneeuw, om naar de koranschool te trekken. Zodra de tekst was opgezegd, gingen we onze schrijfplanken wassen aan het fonteintje van de zaouïa, dat voor de rituele wassingen diende. Daarna ging het van lezen naar schrijven. Alweer na een hele voorbereiding: we gebruikten riet - heel mooi om zien overigens. Een rietstengel klaarmaken voor de schrift is een hele techniek, evenzeer als een genoegen: je moet hem aanscherpen, laten drogen en dan de fijne inkeping uitsnijden waardoor de inkt afvloeit... een hele bewerking om het instrument te vervaardigen dat het verlengstuk zal worden van je hand en je lichaam, en van de gevoeligheid en de trilling ervan.
Een stukje houtsnijkunst waardoor een voorwerp uit de natuur zich naar je kinderhand laat zetten, en later naar de hand van de adolescent en van de volwassene die je uiteindelijk wordt. Ik werk nog altijd met riet, net als in mijn kinderjaren. Ook dat is de voortzetting van die opleiding. Alles begon bij dageraad en eindigde toen het morgen werd. Dan pas hadden we recht op ontbijt. Daarna gingen we naar school (de école indigène des garçons - de inheemse jongensschool). Was dit een goede manier om de koran te leren of had
dat ochtendlijk en slaapdronken op stap gaan, meer weg van een straf? Zoveel is zeker: wanneer ik vandaag al het werk overzie dat in de loop van die vervlogen jaren werd verzet, ervaar ik die opleiding ergens als zeer positief - je hebt er iets aan, achteraf.
De confrontatie met de 'godsdienst', een verwerping...
'De oprechtheid en de authenticiteit van onze daden moeten we zoeken in onze levenservaringen, in onze kindsheid. De loeha - de kleuren, de geuren van de sissan en de smagh - is mij bijgebleven als de smaak van moedermelk. Al dat werk ter voorbereiding van het koran-schrift - dat voel ik vandaag heel erg zo aan -was mijn eerste atelier.'
Terre et soie rachid koraïchi boymans van
beuningen. rotterdam. 2002
decor: rachid koraïchi cas4«iauc». 1992
gedichten waren. De schrift was een talisman geworden die de plaats beschermde. In onze streken is het schrijven een gewijde handeling. Die macht van de teksten is heel belangrijk.
Eerbied voor de tekst maar geenszins voor de niet-tekst?
Neen, want van welke aard dan ook, is niet-tekst altijd een creatie. Nog zo'n betekenisvol verhaal: toen ik studeerde aan de school voor
Hang naar universaliteit en eigen cultuur
Het scheppen vergt van de kunstenaar een diepe oprechtheid. De context van de geografische situatie kwelt mij niet. Of het nu in de Aurès of in het
Het
wanden uit de geschiedenis, de eerste tentoonstellingen, de eerste installaties. Mijn schilderkunstige afstamming ligt vervat in dat geheugen, een geheugen dat teruggaat tot lang vóór de ontdekking van het goud... In Parijs heb ik ontdekt dat mijn opploegen van ons
Het verwonderlijke is immers dat ik met mijn werk minder problemen heb in hel
Solidariteit en eenzaamheid
Ik ben in
'Begraaf mij waar ik sterf want
Het geloof...
Voor mij is dat in de eerste plaats een beeld. Ik visualiseer het door het gezicht van mijn grootvader, zijn rimpels, de diepte van zijn blik, en ik zie hem nog bidden, altijd in smetteloos wit gekleed, in zijn jebbn, met zijn nilablauw getinte hoofddoek op. Het geloof... ik ben mijn hele kindertijd lang een vurig moslim geweest... ik ben op een of andere manier trouw aan de ploegvoor die door mijn voorouders werd getrokken; ze is terug te vinden in mijn aanpak, mijn werk, zij voedt mijn installaties. Zo ben ik onlangs de weg terug gegaan naar
Zeven, cijfer of symbool
Aanvankelijk, bijna voor de lol, zei ik dat het cijfer 7 altijd weer opduikt in mijn leven. Het is het teken van de godsdienst waarin ik geboren ben, de shahada telt 7 letters, er zijn 7 hemels en 7 aarden, 7 ommegangen rond de
46 000 etcetera 81
'Sur le mur de l'étude le fer écrit la paix' (tekst
rachid koraïchi u nive rsiteit van kairouan, 1997
Les sept portes du ciel rachid koraïchi
aigues-mortes. 1993
structureert mijn werk en zelfs de plaats waar ik woon. Het is een cijfer dat mijn ruimte structureert en de ruimte wordt er eigen en sober door.
Het zijn tekens. Ik - die geboren ben uit een soefi familie en tussen de schriften - weet hoe dat alles een weg baant door de kronkels van mijn hersenen en aldus een spoor nalaat in mijn profane bezigheid als plastisch kunstenaar. Die weg is binnen mijn scheppend werk meteen de mystieke omweg.
Buiten de islam en tegelijk ook erin...
In mijn oeuvre komt geen enkele korantekst voor; ik werk daarentegen wel veel met mystieke teksten. De mensen stellen zich meer vragen over mijn werken waarin de tekst omgekeerd staat afgebeeld, tekst die je moet lezen in de spiegel. De spiegel is een wezenlijk element want niemand van ons ziet zich ooit echt zoals hij is, aangezien hij zijn eigen beeltenis altijd omgekeerd ziet. We hebben altijd nood aan de andere, aangezien hij de enige is die ons precies ziet zoals we zijn, en dat is wel heel belangrijk! Je bent niet los te koppelen van de anderen, je hebt zeer zeker je autonomie, maar je hebt de anderen altijd nodig om te bestaan. Wat tegelijk een enorme handicap is en een voordeel.
Het is een sleutel die gegeven wordt aan diegenen die kunnen zien, een sleutel waarmee je kunt binnentreden in een ruimte. En ja, dat is inderdaad iets dat destabiliserend kan werken. Diegenen die kunnen lezen en diegenen die het niet kunnen, staan op dezelfde
voet. Alle twee zullen ze slechts de globale handeling zien die daaruit voortkomt, de trillingen ervan, en ze zullen ze op dezelfde manier beleven. Dat mijn werk een sfeer van contemplatie, van meditatie moge uitstralen en dat het een oord vol sereniteit moge zijn voor iedereen.
Waar kom je vandaan in de schilderkunst?
Je vertrekt niet (althans ik vertrek niet) vanuit een vooropgezet idee, het is een proces van door elkaar gestrengelde cycli, veeleer een beweging, een voortgang. Het eigen leven, de gebeurtenissen, de strijd die je hebt moeten leveren, dat alles sijpelt door in het werk. Het maakt dan ook de rijkdom van het scheppend werk uit: de beweging van de maatschappij en die van de kunstenaar doordringen elkaar.
al-
helm: schrijfplank, bord niln: saffierblauw
slwhada: moslim geloofsbelijdenis ('Er is geen god dan God'...)
sissan: soort krijt dat op de schrijfplank wordt uitgesmeerd als drager voor de inkt smagh: inkt
zaouïa: een soort bijgebouw van een moskee met logeermogelijkheid voor pelgrims
Iristallation éphémère (
Biënnale van
'Het was op het ogenblik van de
Ik verwees naar de
etcetera 81 OOO
47
Auteur Nedjma Hadj
Publicatie Etcetera, 2002-02, jaargang nr80, nummer 39.txt, p. 39
Trefwoorden koraïchi • rachid • mijn • algiers • cijfer • actes • aurès • cérès • koranschool
Namen Algerije • Algerijnsheid • Arabisch • Berlijn • Brussel • Chaoui • Cuba • Desert Storm • Europa • Fondation Rockfeller • Galerie Isma • Gods • Golfoorlog • Hallaj • Hassan Massoudy • Havana • Houria Aïchi • Ibn Arabi • Institut Français de Casablanca • Irakese • Kaaba • L'enfant Jazz • Le Botanique • Lettres d'Argiel • Liberation Movements in Africa 1945 • Mahmoud Darwich • Marrakech • Medersa Ibn Youssef • Mediterranea • Michel Butor • Monde Arabe • Museum Boijmans Van Beuningen • Rachid Koraïchi • Rotterdam • Salomé • Satan • Schone Kunsten van Algiers • Sindbad • Tassili-gebergte • The Short Century • Unpacking Europe • Venetië • Westen • World
Development and design by LETTERWERK