De afstand van tiran tot Boeddha
Tone Brulin
"Acteurs moeten meer respect hebben voor een tafel, want ze zijn er één mee."
Toneelschrijver en regisseur, soms ook acteur en decorontwerper, Tone Brulin is de eeuwige 'outcast' van het
"Je houdt niet voor mogelijk hoe de
Brulin speelt een verkorte versie van
"Ik ben 57 en doe nu wat ik als jongetje al wou. De poppen die in
Zijn huidige status van marginaal kunstenaar ziet Brulin met wijze maar niet onkritische berusting. "Ik ben tevreden, zeg maar. Ook met de drie miljoen subsidie van
Een bovenmatig tiran
Als wat je nu doet al altijd in je hoofd zat, waarom moest je dan vijftig worden om een begin te maken met de uitvoering ervan?
"Op je vijftiende zit je in een leerproces, je kijkt op tegen het monument van het toneel. Ik dwaalde rond in de
Is je leven zo drukkend geweest dat je je eigen artistieke weg niet kon gaan?
"Je kan geen scherpe lijn trekken tussen je leven en wat je maakt. De rampen die je overkomen, bepalen veel van wat je doet. Bijvoorbeeld, de autoriteit van mijn vader is groot geweest in mijn leven. In veel van mijn werk vind je zijn figuur terug. Het is de sleutel van alles. Net als bij
Ik hang met heel mijn ziel vast aan de wereld van tussen de twee wereldoorlogen. Ik ben een kind van het expressionisme, veel meer dan van het
In de
Een groot pedagoge
Tijdens en na de oorlog heb je op verschillende scholen toneel, decorbouw en regie gestudeerd. Die scholen stimuleerden je evenmin je eigen weg te gaan?
"Ik geef je een voorbeeld, uit het eerste jaar van de
Mijn interesse voor het experiment heeft me trouwens het etiket 'zot' bezorgd, wat ik vandaag nog voor velen draag.
bij de douane, zou dat niets voor jou zijn?" Dat verklaart dat veel van mijn stukken naar situaties en mensen toe zijn geschreven. Het oordeel van mensen uit conventionele middens heb ik te lang laten doorwegen."
In 1953 stichtte je het eerste Kamertoneel in
"
Verpletterd
In
"Het werd me meer en meer onmogelijk toneel te maken met andere mensen. Acteurs van hier werken op een niveau dat te weinig intuitief is. De benadering van toneel is hier zo prozaisch, geweldig laag bij de gronds."
kunnen zien. Onze blik schiet te kort en onze woorden zijn te beperkt om te zeggen wat er is. Ik denk dat mijn intuitie scherper is dan de normale. Ik wist als kind dat ik schrijver zou worden. Ik had al vroeg verwacht dat ik een troep zou gaan leiden. Dat Engels de voertaal van mijn leven zou worden. Dat ik zou trouwen met een zwarte vrouw. Ik wist het allemaal lang op voorhand."
Had je verwacht de hele wereld rond te zwerven ?
"Oh ja. Ik heb op mijn veertiende voor mijn moeder de wereldkaart opengelegd en gezegd "daar ga ik naartoe". Ik wéét dat ik nog naar Parijs zal gaan werken met
Toen je met
"Ik zei dat wel, maar dat was een drogreden. Een groep kan zulke ambitieuze plannen niet hebben. Met
in een zwarte wijk. Ik was helemaal in het zwart gekleed en een negerin riep me binnen omdat ze dacht dat ik een dominee was. "
Ik ben geen propagandist, ik wil als kunstenaar mezelf uitleven via elementen van de derde wereld. Maar een ambassadeursfunctie... het is nooit de bedoeling geweest. Misschien vervul ik die wel maar dat is niet zo geaccentueerd. Maar als je centen wil krijgen moetje een vzw hebben en dus moetje een doelstelling formuleren. Je kunt in je doelstelling toch niet zeggen dat Brulin met poppetjes wil spelen zoals in zijn dromen als kind van vijftien jaar."
Paling
In heel je werk is een sterke politieke inslag te vinden.
"Dat gaat terug tot mijn vijftien jaar. Toen zag ik de agitpropgroepen van de kommunistische partij en zo
Foto Herman Sorgeloos
maatschappij. Toen ik heel jong was, was dat de Vlaming, later de
Is je samenwerking met de Nieuwe Scène voor De Herkuls een moment geweest waarop je politieke interesse bovenkwam?
"De Nieuwe Scène heeft in mij een stukje jeugd wakker gemaakt. In De Herkuls wilden zij de wereld van de dokken beschrijven en mijn familie komt uit de dokken. De ontmoeting met de Nieuwe Scène was goed maar kon toch niet verder groeien. Zij hebben een eenzijdige materialistische band met de gewone mens. Ik zit niet op dat eenzijdige materialistische vlak te boren. Mijn politieke gevoeligheid is meer die van Bread and
Het verschil tussen
"Misschien. Campesino komt voort uit een arbeidersbeweging. Waar komt de Nieuwe Scène uit voort? Uit één produktie."
In de zomer van 82 maak je de politieke keuze om naar
"Ik wou het elan van de revolutie meemaken, het elan van de nieuwe mens, de nieuwe organisaties van mensen die honderden jaren plat hebben gelegen en uitgezogen zijn. Dat is niet gebeurd. In Bluefields, waar wij werkten, stond je niet aan de kant waar de impulsen gegeven worden. Wij ploeterden tussen mensen die de impuls nodig hadden. In feite wist ik dat bij voorbaat. Het is gewoon niet voor mij weggelegd om die impuls-gevende golf mee te maken. Ik moet daar niet blijven naar zoeken, maar ik geef toe dat mijn hoop omtrent
"Ze willen niet. Ik heb het idee geopperd om met de grote bom uit
Beweging
Bread &
'Ik droom inderdaad van een religieus toneel, maar dan één met een duidelijke band met de maatschappij. Ik heb altijd de nood gevoeld het actuele met het religieuze te verbinden. Overigens is mijn 'ideaal' theater nu niet te maken. De kollektieve wil in de maatschappij die vraagt, naar dat toneel ontbreekt."
Hoe ziet dat ideaal theater eruit?
"Het heeft altijd te maken met het in beeld zetten van een toekomstvisie, een ideaal zijn, een ideaal bestaan. Het theater dat ik nu maak, is niet zo, kan zo niet zijn."
Het levensgevoel van Tone Brulin
is een mix van het maatschappelijke en het metafysische ?
"Het eeuwige, onrechtvaardige lijden van de mens kun je niet veranderen. Ons bestaan is in wezen onrechtvaardig omdat we moeten doodgaan. Waarom? Wat hebben we misdaan? Het eeuwige lijden moet je verbinden met het sociale lijden van de mens, het lijden door klasseverschillen, doordat je onderdrukt wordt door iemand die rrieer geld heeft dan jij. Zelfs een kommunistische maatschappij kan niets doen aan de eeuwige 'condition humaine'. Aan het andere kan je wel iets doen door strijdvaardigheid en organisatie. Die twee dingen moet je verenigen, maar ik leef in een maatschappij die dat samengaan niet aanvaardt. Ofwel ben je een socialist ofwel een boeddhist. Ik denk dat ik de twee kan zijn, terzelfdertijd.
Dat boeddhistische aspect heeft niet met een god te maken, wel met het feit dat er geestelijke krachten leven waarvan wij ons niet bewust zijn. De
De manier waarop jij met acteurs werkt, dat ze zich ondergeschikt...
"Dat ze zich vereenzelvigen met dingen. Ze moeten zich vereenzelvigen met bewegingen, ze zijn dat zelf ook. Ze zijn hetzelfde als de tafel die ook in de beweging leeft. Acteurs zouden meer respect moeten hebben voor de tafel. Want ze zijn er één mee. Ze zouden niet zo'n verschil moeten zien tussen hen en het ding."
Is dat de mens niet verdinglichen?
"Nee. Het heeft niets te maken met de mensen naar beneden halen. Integendeel, het is hen bewust maken dat de tafel leeft."
"Nee. Het is de atheistische gedachte van het boeddhisme. Het is de leegte."
Reïncarnatie
Wanneer ik jou met stoffen zie omgaan denk ik dat jij in reïncarnatie gelooft. Jij denkt: volgende keer kan ik die stof zijn.
"Reïncarnatie is toch evident! Krachten die leven moeten toch opnieuw gebruikt worden! Overigens heeft het kristendom de reïncarnatie pas in de vijfde eeuw verboden. Pas gedurende de
Veel van je acteurs vinden het lastig om marionetten te zijn, slechts evenwaardig aan een pop.
"Waar ze het niet willen zijn, zijn ze slecht. Dat is heel duidelijk. Op het moment dat een acteur te veel acteur wil zijn, vecht hij tegen de pop. Acteurs zouden zich moeten kunnen bedwingen binnen een bepaalde discipline. Ze moeten zich uit kunnen leven binnen de begrensdheid van de pop die ze zijn. In deze tijd levert men plastieken acteurs af met plastieken gevoelens. Zonder enige ambachtelijkheid. De mensen hebben niet meer het geduld dat nodig is voor een ambacht. Het is om te huilen als je ziet hoe mensen repeteren, met hun kop en gedachten elders. Ze werken en passant, brengen alles van buiten mee op de repetitie. Ze kunnen en willen niet echt aanwezie zijn. Dan ga ik inderdaad roeien met de riemen die ik heb. Als ik acteurs krijg met voddengedachten, ga ik ze ook als wegwerpmateriaal gebruiken. Pas op, ze leren dat op de theaterschool. Dat is daar een gekwebbel, een vuil kabbelend beekje van banaliteiten."
Is het daarom dat je graag werkt met immigranten zoals in
"Immigranten kunnen dat ambachtelijke ook niet geven, maar ze doen intuitieve dingen die je kunt gebruiken. Zij zijn ontwortelden die met flarden van verschillende culturen moeten leven. Ik puzzel de stukjes bij mekaar. Het interessante is dat ze doorheen hun gebrekkig spreek- en denkvermogen toch iets proberen te vertellen. Bij momenten kan dat heel sterk zijn. Dat verklaart ook dat de voorstellingen van
bouwd rond spel, met name dat van
"Ja, maar Siti kan het geven. Zij is niet afwezig. Daarom kan ze ook
Wat is voor jou de beste produktie van
"De produktie die het meest elementen bevat van wat ik net vertelde over mijn werk is
Wat heeft dat te maken met je droom van toen je vijftien was?
"Alles. Het is de zwakste die spreekt en zijn stem laat horen. De onderdrukker die geen gelijk krijgt. Misschien is
Tone Brulin: Basic Facts and Figures
1926 : ° 11 mei; 1943-46: Nationale Hogeschool voor Architectuur en Sierkunsten (Brussel); 1946-49: Studio van het
Schreef onder andere de volgende toneelstukken:
Werd geprezen met de Theaterprijs van de provincie
Tone Brulin Foto Herman Sorgeloos
Auteur Paul De Bruyne, Jef De Roeck
Publicatie Etcetera, 1983-03, jaargang 1, nummer 2, p. 18-23
Trefwoorden tiedrie • brulin • mijn • reïncarnatie • nicaragua • tone • kamertoneel
Namen Alexander • Antillian Workshop • Antwerpen • Arabische • Barong Display • België • Brecht • Campesino en Bread • Char-kawa • Charkawa • De Beweging • De Honden • De Popsingen Gevecht • Drama van de BRT • Dramatisch Akkoord • Duitse • Döblin • Empireschouwburg • Europese • Father • Fulbright Scholar-ship • Gedachte • Gilgamesh • Gilgamesj • Heks in Ba Anansi • Het Kamertoneel • Israel • Jef De Roeck • Joden • KNS • KVS-produktie • Kamertheater • Kapai Kapai • Katharen • King Lear • Kongo • Laboratoire Vicinal • Lipman • Maleisië • Mannen van Rubber • Maurice Balfoort • Met • Nata Daha • Nationaal Theater van Zuid-Afrika • Nationaal Toneel • Nederlands Kamertoneel • Nederlandse Antillen • New York • Nicaragua • Nu het Dorp • O'Neill • Oprichter van Theater op Zolder • Palestina • Paul De Bruyne • Piscator • Potopot • Puppet • Schildknaap • School for Social Research • Sigrid Arno • Siti Fauziah • Sticusa • Studio van Herman Teirlinck • Tai Chi • Terug • The Otrabanda Company • The Tale of the Mah-Meri • The World • Thomas Mann of Feuchtwanger • Tiedrie • Toneelacademie Maastricht • USA • Vanaf de Studio • Vicky Carter • Vincent Van Gogh • Vlaamse • Vlaanderen • Vlaming Michel Van Dousselaere • Waalse • Welfare State International • Zwarte Jef
Development and design by LETTERWERK